DAWA NA MATIBABU SAHIHI YA VIDONDA VYA TUMBO

UTANGULIZI

Miili yetu imeumbwa kutegemea vyanzo viwili vya nguvu: oksijeni na vyakula. Oksijeni huingizwa ndani ya miili yetu kupitia pumzi na moja kwa moja huingia katika utendaji, wakati chakula hutakiwa kupitia mchakato mrefu ili kuweza kutumiwa na mwili, muundo na mchakato huu huitwa mfumo wa usagaji chakula ambao ni tumbo (mfuko wa chakula), utumbo mdogo (au kwa jina jingine utumbo mwembamba), utumbo mpana (au kwa jina jingine utumbo mkubwa), kibofunyongo, ini na kongosho. Tatizo lolote katika viungo hivi huweza kusababisha mwili wote kuugua.

Kwa mujibu wa Shirika la Afya Duniani (WHO), zaidi ya watu milioni 6 duniani hufa kutokana na matatizo mbalimbali yanayotokana na mfumo wa viungo vya usagaji chakula. Vidonda vya tumbo ikiwa ni mojawapo ni mmomonyoko katika kunyanzi za tumbo, sehemu ya mwanzo ya utumbo mdogo (duodeni), au umio (koromeo), huua 4% ya watu duniani.

Kwa hakika, vidonda vya tumbo ni ugonjwa ambao sasa unawasumbua watu wengi kote duniani, hasa katika nchi zinazoendelea na Ufilipino ikiwa inaongoza.

Katika miaka ya nyuma, vidonda vya tumbo lilikuwa ni tatizo la watu wachache sana hususan watu wenye umri mkubwa takriban kuanzia miaka 50, na wafabiashara wakubwa kutokana na misongo mikali ya kibiashara na ulaji mwingi wa vyakula vya kuchachua.

Lakini kulingana na mtindo wa maisha wa zama hizi, vidonda vya tumbo limegeuka kuwa tatizo la wote vijana kwa wazee. Inakadiriwa kwamba kati ya 10% hadi 20% ya watu duniani, hupata vidonda vya tumbo walau mara moja katika maisha yao.

Tatizo ni kwamba, watu wengi hujikuta ugonjwa ukiwa mkubwa kutokana na kudharau dalili za awali kwa kuziona ni za kawaida; hivyo kutoshughulikia matibabu ipasavyo. Wengi wanafahamu kuwa vidonda vya tumbo vinaleta maumivu katika tumbo, lakini hawafahamu kama ugonjwa huu unaweza kuwa tishio la uhai.

Karibu mgonjwa mmoja wa vidonda vya tumbo vinavyotokea katika mfuko wa chakula (gastric ulcers) kati ya kila wa wagonjwa 20 huweza kupata saratani ya tumbo. Hata hivyo, vidonda vya tumbo vinaweza kutibiwa kabla havijazaa magonjwa mapya.

Peptica

Hii ni dawa ya uhakika ya kutibu na
kumaliza kabisha shida ya vidonda vya tumbo. Dozi ni chupa 5
+255 766 431 675/+255 656 620 725
WhatsApp +255 766 431 675
EMAIL: [email protected]

Mfumo wa usagaji chakula

“Tunatupia vyakuala mdomoni, lakini hatujui kinachoendelea ndani yake. Hakika ni kwamba walau kwa sekunde moja tungeweza kuona utendaji wa ajabu unaofanyika miilini mwetu, hakika tungestaajabu sana juu ya Uumbaji wa MWENYEZI MUNGU.”

Hizi harakati za ‘Ubadilishaji chakula kuwa chembe ndogo ndogo’ ndizo zinazoitwa, ‘Usagaji wa chakula’ au ‘Mmeng’enyo wa chakula’ (digestion).

Kwa kuwa vidonda vya tumbo vina uhusiano na viungo vinavyohusika na usagaji wa chakula; hivyo kwanza kabisa ni muhimu kuufahamu mfumo wa usogaji chakula.

Viungo vinavyohusika na harakati za usagaji chakula ni: mdomo, umio, tumbo, utumbo mdogo, utumbo mkubwa, ini, kibofu nyongo na kongosho. Hapa tuzungumzie vitano kwanza:

Mdomo: Harakati za usagaji chakula huanzia mdomoni. Mdomo una meno, ulimi na matezi ya mate (salivary glands). Meno husaidia kuvunja chakula kuwa vipande vidogo vidogo zaidi. Matezi ya mate hutoa mate ambayo husaidia katika usagaji wa chakula cha wanga. Pia, hukitia unyevu nyevu chakula kiasi kwamba, kinakuwa rahisi kumezwa. Kisha ulimi hukichanganya chakula kwa mate. Na tena hukiviringisha chakula na kuwa matonge madogo madogo na kuyasukumizia kwenye koo.
Umio: Hili ni bomba la chakula. Kutoka mdomoni chakula huchukuliwa hadi kwenye tumbo kupitia kitu kinachofanana na tyubu nyembamba. Hiki huitwa umio au koromeo (Oesophagus). Chakula hutembea pole pole sana kupitia umio.
Tumbo: Huu ni mfuko wa misuli. Tumbo la binadamu lina umbo kama herufi J, na liko sehemu ya juu ya kushoto ya fumbatio (abdomen). Tumbo la mtu mzima lina urefu wa takriban inchi 10 (sentimeta 25) na linaweza kutanuka kwa urahisi kiasi cha kubeba robo lita ya chakula. Ametukuka MWENYEZI MUNGU Aliyemsanifu binadamu kwa maajabu mbalimbali. Chakula hukaa katika tumbo takribani saa nne. Kuta za tumbo hutoa maji tumboni yanayojulikana kama gastric juice. Kuta hizo ni misuli. Misuli hiyo hutanuka na kusinyaa ili kukichanganya chakula kwa majitumbo, ambayo sehemu ya majitumbo hayo husaga protini. Chakula kinapowasili, kunyanzi za tumbo huanza kuzalisha asidi ili kuvunja vunja chakula na kukifanya kiwe rahisi kusagika. Asidi ina nguvu sana na kama ingekuwa peke yake tu bila ya kuwepo tabaka la mnyunyizo uliogandamana unaoitwa ute telezi (mucus) ambao huzifunika kunyanzi ili kuilinda kutokana na asidi, basi ingeweza kulimong’onyoa tumbo lote. Sifa njema zote zinamtashiki ALLAH (Subhaanahu Wata’ala) Mbora wa Kuumba.
Utumbo mdogo: Utumbo mdogo ni mwembamba, mrefu; una urefu wa futi 22 hadi 25 (meta 6.7 hadi 7.6) na ni tyubu/mrija uliyojiviringisha. Sifa njema zote zinamtashiki ALLAH (Subhaanahu Wata’ala) Mbora wa Kuumba. Ugiligili (fluid) kutoka tumboni, kwa pole pole huingia katika utumbo mwembamba kwa mafungu madogo madogo. Na usagaji wa chakula huendelea kufanyika katika utumbo mdogo. Ini na kokongosho huingiza ndani mnyunyizo wao. Nyongo kutoka katika ini huanza kuyafanyia kazi mafuta (fats) wakati maji ya kongosho (Pancreatic juice) kutoka kwenye kongosho husaga sehemu ya protini na wanga ambayo haikusagwa. Kuta za tumbo pia hutoa maji (juice) ambayo husaidia kukamilisha usagaji wa wanga, protini, na mafuta. Chakula kilichosagwa hufyonzwa kwenye damu; na damu hukipeleka kwenye sehemu zote za mwili.
Utumbo mpana: Chakula kilichobaki ambacho hakikusagwa na pia hakikufyonzwa, huingia katika utumbo mpana kwa pole pole na kwa mafungu madogo madogo. Utumbo mpana ni mfupi zaidi na ni mpana zaidi kuliko utumbo mdogo. Utumbo mpana hufyonza sehemu kubwa ya maji na kuyapeleka katika damu. Mabaki magumu ambayo hubaki bila ya kusagwa huunda mavi (faeces). Mavi huhifadhiwa kwa muda katika *rektamu na kisha kutolewa kupitia utupu wa nyuma (anus). Ufyonzaji hufanyika pindi tu chakula kinapoyeyuka ndani ya maji. Kwa hiyo ni muhimu sana kunywa maji mengi kila siku.

Ugonjwa wa vidonda vya tumbo

“Nasumbuliwa na vidonda vya tumbo, vinanikosesha raha, nakosa usingizi, sijui la kufanya. Nimekwisha hangaika huku na huku.”

Hayo ni maneno ya watu wengi.

Ugonjwa wa vidonda vya tumbo ambao hujulikana kitaalamu kama “Peptic Ulcer Disease” (PUD) ni kidonda ambacho kwa kawaida hukaa katika eneo la mfuko wa chakula (tumbo) au sehemu ya awali ya utumbo mdogo (duodeni) au umio na kuleta maumivu kwa mgonjwa. Kwa tafsiri rahisi zaidi, ni shimo au mmomonyoko katika kunyanzi za tumbo, duodeni, au umio.

Aina za vidonda vya tumbo
Majina maalumu yanayopewa vidonda vya tumbo hutambulisha makazi ya vidonda hivyo au hali zilizosababisha.

Pindi kidonda cha tumbo kinapodhuru tumbo kidonda hicho huitwa kidonda cha tumbo (gastric ulcer); kinapodhuru sehemu ya awali ya utumbo mdogo inayojulikana kama duodeni kinaitwa kidonda cha duodeni (duodenal ulcer), na kinapodhuru umio kinaitwa kidonda cha umio (esophogeal ulcer). Vidonda ambavyo huweza kutokea pindi sehemu ya tumbo inapokuwa imeondolewa kwa upasuaji huitwa Marginal ulcers. Na vinapotokea kutokana na msongo mkali wa ugonjwa huitwa Stress ulcers.

Ukubwa wa kidonda cha tumbo kinaweza kutofautiana kuanzia inchi moja ya nane (1/8) hadi robo tatu (3/4) ya inchi. Kama utaweza kuona ndani kabisa ya matumbo yako, kidonda cha tumbo huonekana kama ‘volcano’ nyekundu iliyo ndani ya kunyanzi za matumbo.

Vidonda vya duodeni
Duodeni ni sehemu ya mwanzo ya utumbo mdogo. Baada ya chakula kuchanganyika na asidi ya tumbo, huingia ndani ya duodeni (duodenum), mahali ambapo huchanganyika na nyongo inayotoka ndani ya kibofunyongo na maji ya mmeng’enyo yanayotoka ndani ya kongosho. Ufyonzaji wa vitamini, madini na virutubisho vingine huanzia ndani ya duodeni.

Mara nyingi vidonda vya tumbo hutokeza katika duodeni, sehemu ya mwanzo ya utumbo mdogo. Vidonda hivi ambavyo huwapata watu wengi sana hasa wanaume; hutokea inchi chache za kwanza za duodeni. (picha ya kidonda cha duodeni).

Vidonda vya tumbo
Tumbo (stomach) ni kiungo cha mmen’enyo wa chakula. Tumbo lina umbo kama mfuko na liko kati ya umio na utumbo mdogo. Takribani kila mnyama ana tumbo.

Tumbo hukaa upande wa kushoto wa uwazi au uvungu wa fumbatio. Neno ‘tumbo’ humaanisha ‘tangi la chakula.’ Ndani yake kuna gesi au hewa, kuta za pailori (pylori), viunganishi vya umio, sehemu ya awali ya duodeni, n.k.

Tumbo lina asidi sana ambayo pamoja na vimenge’enya, husaidia kuvunjavunja molekuli kubwa za chakula kuwa ndogo zaidi, kiasi kwamba chakula muhimu kinaweza kufyonzwa na kusagwa.

Vidonda vinavyokaa katika mfuko wa chakula au tumbo (gastric ulcers) ambavyo haviwapati watu wengi sana, mara nyingi hutokea kwenye mpindo wa juu wa tumbo, kidonda hiki kina tabia ya kuwapata wote wanaume na wanawake.

Hata hivyo, watu wengi wamekuwa wakichanganya tumbo na fumbatio. Wanaweza kusema tumbo wakimaanisha fumbatio. Hapa tueleze kwa ufupi kuhusu fumbatio.

Fumbatio (abdomen) ni sehemu ya mwili ambayo ndani yake kumehifadhika sehemu zote zilizo kati ya kifua na eneo la nyonga. Hivyo, fumbtaio liko chini ya kifua, limetenganishwa na misuli imara inayojulikana kama kiwambo (diaphragm).

Fumbatio humaanisha ‘kuficha’ yaani chochote kilicholiwa kinafichwa ndani ya fumbatio. Ndani yake kuna mfuko wa chakula (tumbo). Pia kuna utumbo mdogo, utumbo mpana, ini, kongosho, figo, kidoletumbo (appendix), kibofu nyongo (gallbladder) na kibofu cha mkojo. Sehemu kubwa sana ya ufyonzwaji na mmeng’enyo wa chakula hutokea ndani ya fumbatio. (picha ya kidonda cha tumboni) na abdomen

Vidonda vya umio
Vidondo vya umio hutokea katika umio, umio (au koromeo) ni bomba la kumezea chakula; na mara nyingi ni matokeo ya pombe. Vidonda hivi kwa kawaida vina uhusiano na ugonjwa wa kurudi kwa asidi (acid reflux) ambao hujulikana pia kama gastro esophageal reflux disease (GERD).

Umio lako halina kunyanzi za ute kwa ajili ya kujilinda dhidi ya asidi ya tumbo kama ulivyo mfuko wa chakula (tumbo). Pindi asidi ya tumbo iliyozidi inaporudishwa kutoka tumboni hadi kwenye umio, inaweza kubabua kunyanzi za umio ndani ya muda mfupi sana.

Hali hii baadaye hupelekea uvimbe na muwasho wa umio unaojulikana kama esophagatis, na kisha baadaye kuwa kidonda.

Sababu zingine ni matumizi marefu ya dawa (NSAIDS), uvutaji wa sigara, athari ya asidi kutokana kulazimisha kutapika wa wagonjwa ambao wamekula kupita kiasi na chakula kimelazimika kutoka kwa kutapika (Bulime problems), kurudishwa kwa asidi ambako ni kukali sana au kwa muda mrefu (kiungulia kikali), kuleta mabadiliko katika seli ambazo hufunika umio. Kisha seli hizi huanza kuonyesha viashiria vya kansa, na kisha kansa hujitokeza. Inakadiriwa 10% ya wagonjwa wote wa kurudi kwa asidi (acid refux) hupata kansa.

Vidonda vinavyotokea katika umio vinaweza kukufanya usikie maumivu wakati wa kumeza chakula. (picha ya kidonda cha umio)

Vidonda kutokana na upasuaji
Hivi ni vidonda vinavyotokea kutokana na upasuaji tumboni, hutokea hasa katika kingo za jejunum au duodeni. Utokaji wa damu katika vidonda hivi ni mkubwa. Vipengele vingi vinavyochangia ni pamoja na matumzi ya sigara/tumbaku, kuongezeka kwa asidi tumboni, matumizi ya dawa (NSAIDs).

Vidonda inavyotokana na msongo mkali wa ugonjwa
Watu ambao wamedhoofishwa kwa ugonjwa mkali sana (kama vile ugonjwa sugu wa upumuaji au kiwewe kikubwa) na msongo wa mwili ni rahisi kupata vidonda vya tumbo. Hii inahisiwa kuwa ni kutokana na usambazaji dhaifu wa hewa ya oksijeni kwenye kunyanzi za tumbo.

Hivyo, kama uvimbetumbo mkali unaweza kutokea kutokana na matokeo ya msongo mkali wa ugonjwa, kuungua kwa moto au kiwewe, kidonda hicho kitaitwa Stress ulcer. Vidonda hivi hutokea ndani ya mfuko wa chakula na duodeni.

Jinsi vidonda vya tumbo vinavyotokea

Tumeona katika kurasa zilizotangulia kuwa istlahi ya kidonda cha tumbo (Peptic ulcer) kilugha humaanisha mmomonyoko wa tishu katika mfumo wa mmeng’enyo wa chakula. Pia tumeona kuwa istilahi hii inaweza kutumika kuelezea kidonda kilicho katika mfuko wa chakula au kidonda kilichoko katika utumbo.

Baada ya kufahamu istilahi hizo, sasa tutazame jinsi vidonda vya tumbo vinavyoweza kujiunda.

Vidonda vya tumbo mara nyingi huhusiana na asidi nyingi zaidi (hypercidity). Wakati kunyanzi katika mfuko wa chakula (tumbo) na duodeni zinapobabuliwa na maji ya asidi yanayotolewa na seli za tumbo, hapo kidonda cha tumbo kinaweza kujiunda.

MWENYEZI MUNGU Kauumba mwili na Akauwekea mfumo wa kinga kwa ajili ya kulinda tumbo na utumbo mdogo dhidi ya hydrochloric acid na pepsin:

Utando wa ute ambao hufunika tumbo na duodeni, huunda mstari wa kwanza wa ulinzi.

Bicarbonate ambayo hutema ute, huzimua asidi ya mmeng’enyo.

Vitu vinavyofanana na homoni vinavyoitwa prostaglandins husaidia kutanua mishipa ya damu ndani ya tumbo, kuhakikisha mtiririko mzuri wa afya na kukinga dhidi ya jeraha. Prostaglandins pia huaminika kuchochea uzalishaji wa bicarbonate na ute.

Kuvuruga utendaji kazi wowote wa ulinzi mojawapo hufanya kunyanzi za tumbo na utumbo mdogo kuwa rahisi kudhuriwa na asidi na pepsin na kuongeza hatari ya vidonda.

Kwa ufafanuzi zaidi ni kwamba, zama chakula kinapoingia ndani ya mfuko wa chakula (tumbo) kwa ajili ya mmeng’enyo, tumbo huzalisha juisi mbalimbali ambapo juisi mojawapo maarufu ni hydrochloric acid kama tulivyoona. {Hydrochloric acid ni kioevu cheupe kisichokuwa na rangi cha hydrogen chloride ndani ya maji. Ni kikali sana ambacho hubabua, ni asidi ya madini yenye nguvu mno kwa matumizi mengi ya viwandani. Hydrochloric acid hupatikana kiaslia katika asidi ya tumbo}. Katika mchakato wa kufanyika kidonda, asidi hiyo huanza kula kunyanzi za mfuko wa chakula (tumbo) au sehemu ya mwanzo ya utumbo mdogo (duodeni).

Vidonda vya aina yote hutokea kutokana na KUTOWIANA kati ya nguvu ya tumbo ya utemaji wa asidi na uwezo wa kunyanzi za tumbo/duodeni za kuzuia shambulio. Hii ndiyo sababu baadhi ya watu ambao wanaweza kuwa na asidi nyingi wanaweza wasipate vidonda, wakati wengine ambao wana asidi ndogo wanaweza kupata vidonda. Hii ina maana kwamba, mtu anaweza kuwa na asidi nyingi lakini kunyanzi za tumbo lake zikawa na uwezo mkubwa wa kinga, kwa hali hiyo mtu huyu anaweza asipate vidonda vya tumbo.

Pia, mtu anaweza kuwa na asidi ndogo, huku kunyanzi za tumbo lake zikawa na uwezo mdogo wa kinga, mtu huyu ni rahisi kupata vidonda vya tumbo.

Hivyo, uwezekano wa kupata vidonda vya tumbo hutegemea:

1. Vipengele ambavyo huongeza utemaji wa asidi ndani ya tumbo, kwa mfano vyakula vya moto na kusisimua, vyakula vya mafuta, uvutaji wa sigara wa kupindukia, pombe, chai, kahawa, na baadhi ya dawa kama vile corticosteroids, caffeine, reserpine n.k.

2. Udhaifu wa kunyanzi au ute telezi wa tumbo/duodeni kuzuia shambulio la asidi.

Kwa maana hiyo, katika kutibu vidonda vya tumbo, ni muhimu ama KUONGEZA NGUVU YA UKINZANI YA UTE TELEZI; au KUPUNGUZA UZALISHAJI WA ASIDI.

PEPTICA

Dawa ya uhakika inayotibu na kuponyesha

vidonda vya tumbo

Dozi chupa 5

+255 766 431 675/+255 656 620 725

WHATSAPP:

+255 766 431 675

WASILIANA NASI HAPA

Sababu za kupata vidonda vya tumbo

Hakuna ugonjwa usio na sababu. Ugonjwa wa vidonda vya tumbo pia kama yalivyo magonjwa mengine una sababu zake. Kuzijua sababu ni suala muhimu sana, itakusaidia kujikinga dhidi ya ugonjwa, na pia hurahisisha matibabu.”

Vidonda vya tumbo mara nyingi husababishwa na bakteria aitwaye Helicobacter pylori (H. pylori). Huyu bakteria kwa asilimia kubwa ndiye anayesababisha vidonda vyote vinavyodhuru mfuko wa chakula (gastric ulcers), na 95% ya vidonda vinavyodhuru sehemu ya awali utumbo mdogo (duodenal ulcers).

Pia, sababu nyingine kubwa baada ya H. pylori ni kundi la dawa lijulikanalo kama non-steroidal ant-inflamatory drugs kwa kifupi ‘NSAIDs. NSAIDs husababisha takriban 20% ya gastric ulcers na 5% ya duodenal ulcers.

Vilevile, kuna sababu zingine kama urithi, msongo wa mawazo, uvutaji sigara, matumizi ya chai na kahawa, baadhi ya saratani, kisukari na magonjwa mengine.

Helicobacter pylori
Katika mwaka 1982, Dkt. Robin Warren, daktari wa Muastralia akiwashughulikia wagonjwa waliokuwa na vidonda vya tumbo, aligundua bakteria wadogo waliokuwa katika baadhi ya matumbo ya wagonjwa wake.

Yeye na washirika wake, Dkt. Barry Marshall, waliwakuza bakteria hao waliogunduliwa kwa ajili ya matibabu na uchunguzi wa kisayansi (culture) kutoka katika sampuli za tishu, baadaye wakawapa jina, ‘Helicobacter pylori.’

Kwa muda huo madaktari walikuwa wakiamini hakuna bakteria ambaye anaweza kuishi ndani ya tumbo kutokana na asidi kali iliyo tumboni.

Warren na Marshall walishawishika kuamini kwamba bakteria huyu mpya ndiye aliyepaswa kulaumiwa juu ya vidonda vya tumbo, lakini walikuwa na wakati mgumu kuwashawishi madaktari wengine.

Hivyo, Dkt. Marshall alijijaribia mwenyewe, alikunywa bika iliyojaa H. pylori.

Ndani ya siku chache, alikuwa na dalili ya uvimbetumbo (gastritis), ikiwa ni pamoja na kichefuchefu, kutapika na maumivu ya tumbo.

Marshall na Warren pia walionyesha kwamba dawa za viua vijasumu (antibiotics) zinaweza kutibu maambukizi na kuzuia kurudi kwa vidonda vya tumbo. Warren na Marshall walitunukiwa Tuzo ya Nobel katika uvumbuzi wao. Baada ya ugunduzi wao, utafiti umepanuka zaidi leo, mambo mengi yanazidi kufahamika juu ya mdudu huyu.

Tafiti zinafichua zaidi kwamba, bakteria huyu ndiye anayewajibika sana kusababisha uvimbetumbo sugu, vidonda vya duodeni na huchangia kutokeza kwa baadhi ya saratani za tumbo. Asilimia 75-90 ya vidonda vya tumbo huhusishwa na bakteria huyu mwenye umbo la mviringo.

H. Pylori huishi ndani ya tumbo la binadamu na ni kiumbe pekee ambaye anaweza kuishi katika mazingira yenye asidi sana. Ana umbo la helical ndiyo maana akapewa jina la Helicobacter na anaweza kujinyonga ndani ya kunyanzi za tumbo na kulitawala.

Bakteria huyu hudhoofisha hiyo kinga ya tumbo kwa kudhuru kunyanzi zake. Mfuniko wa tumbo na mfuniko wa duodeni hudhoofika na hali hiyo huruhusu maji ya usagaji chakula kula kunyanzi za tumbo au duodeni.

Kama tulivyoona kunyanzi za tumbo hulindwa kutokana na kudhuriwa na asidi ya tumbo. Pindi ulinzi unaposhindwa, kidonda hujiunda. Unaweza kuwa tayari unaye bakteria anaishi tumboni mwako, na usitambue. Karibu watu milioni tatu duniani wana maambukizo ya H. pylori.

Pepsin: Protini inayozalishwa ndani ya tumbo. Pepsin huanza mchakato wa kumeng’enya protini inayopatikana katika chakula. Hutolewa ikiwa katika hali ya kutotenda kazi (inactive) na huamshwa (activated) na Hydrochloric acid (HCL) ndani ya tumbo.

Watu wengi hupatwa na H. pylori wakati wa utotoni, lakini dalili kwa kawaida hutokea ukubwani. Watoto wanaoishi katika mkusanyiko mkubwa wa watu na ambao wana hali za chini kimaisha, ni rahisi sana kuambukizwa.

Wataalamu kwa hakika hawafahamu ni jinsi gani anaenea, ingawa inaonekana zaidi ni kupitia chakula, maji machafu na pia inasemekana yuko katika mate ya binadamu; hivyo anaweza kusambaa kupitia kugusana mdomo kwa mdomo, kama vile busu, magonjwa yanayoathiri njia ya chakula (hasa wakati wa kutapika), pia kupitia kinyesi.

Kama ambavyo tumekwishaona, kukaa na H.pylori mwilini hakusababishi vidonda vya tumbo, lakini ni kipengele kikuu.

Pia, hata kama vidonda havitatokea, bakteria huyu anafikiriwa kuwa ndiye sababu kubwa ya uvimbetumbo sugu (chronic gastritis) na uvimbe wa duodeni (duodenitis).

Baadhi ya watafiti waanamini H. pylori vilevile anaweza kurithiwa.

Kama ambavyo tumeshaeleza, bakteria huyu hukaa ndani ya ute telezi (mucus) ambao hufunika kunyanzi za tumbo na duodenum na huzalisha urease, kimeng’enya ambacho huzimua (neutralize) asidi ya tumbo na kuifanya isiwe kali sana. Ili kufidia hali hii, tumbo hutengeneza asidi zaidi, ambayo huchoma kunyanzi za tumbo.

"Urease: Hutolewa na bakteria tofauti tofauti. Pia, urease ni sumu kali yenye nguvu inayotolewa na viumbe kama proteus mirabilis, staphylococcus saprophyticus na Helicobacter pylori. ‘Urease’ ndiyo inayofanya H.pylori kuweza kuutawala ute telezi wa tumbo. Kimeng’enya hiki hutumika katika uainishaji na kwa utambuzi na ufuatiliaji baada ya matibabu, na ni kichaguliwa cha dawa ya chanjo. Kabla ya uvumbuzi wa H.pylori, binadamu walidhaniwa ndiyo wanaotoa urease tumboni."

Na kama tulivyoona kwamba, mara nyingi bakteria yoyote hawezi kuhimili kukaa katikati ya asidi ya tumbo, lakini Helicobacter pylori anaweza, kwa sababu ya kutoa kwake kimeng’enya (urease) ambacho kinaiwezesha kukaa ndani ya juisi ya tumbo kwa kuzimua juisi hiyo. Kimeng’enya hiki hubadilisha kemikali iitwayo urea kuwa ammonia. Uzalishaji wa ammonia ndiyo unaowezesha asidi ya tumbo kuzimuliwa, na kuifanya kuwa pole na na kuipokea bakteria kwa ukarimu zaidi.

Hivyo, hapo sasa bakteria huyu hutengeneza makazi yake ndani ya tumbo au duodeni akitoa kimeng’enya hicho ambacho humlinda dhidi ya shambulio la asidi ya tumbo, na kisha huchimba shimo ndani ya kunyanzi za ute. Ingawa seli za kinga ambazo mara nyingi hutambua na kwenda kuwashambulia bakteria hawa, hujikusanya karibu na eneo la H.pylori lililoathiriwa, lakini seli hizi za kinga, hazina uwezo wa kuzifikia kunyanzi za tumbo. Yaani bakteria hawa wametengeneza mbinu za kuingilia muitikio wa kinga za mwili, na kuzifanya zisiweze kufanya kazi katika kuwang’oa.

Pia, virutubisho vinavyopelekwa kusaidia chembe hai nyeupe; kwa hakika navyo huishia kumlisha na kumrutubisha huyu bakteria. Halikadhalika, umbo la mzunguko la H. pylori huiruhusu kuchimba utando telezi ambao asidi yake siyo kali sana kuliko sehemu ya ndani. H.pylori anaweza pia kujishikiza katika seli ambazo zinaongeza ujazo sehemu ya ndani ya tumbo.

Hivyo, H. pylori sasa hufanya kazi yake kwa namna mbili:

Huongeza utemaji wa maji tumbo (gastric juices); na
Hudhoofisha ute wa duodeni. Hiapo sasa, ukuta wa tumbo au duodeni ambao hauna kinga hushambuliwa na majitumbo.

Mtindo wa maisha ikiwa ni pamoja na msongo sugu wa mawazo, unywaji wa kahawa, na uvutaji wa sigara hukufanya uwe rahisi kuathiriwa na H. Pylori kama unaye huyu kiumbe tumboni. Lakini vipengele hivi vyenyewe kama vyenyewe havisababishi vidonda vya tumbo.

Siyo kwamba kila mwenye bakteria H. Pylori lazima atapata vidonda vya tumbo. Hata hivyo, wataalamu bado hawajui kwa nini bakteria huyu hasababishi vidonda kwa watu wote (ambao wana H. pylori).

Ila, kuwepo kwa H. Pylori huzidisha mara 30 hatari ya kansa ya tumbo; na huonekana kwamba kansa ya tumbo haiwezi kutokea bila ya kutokuwepo kwake.

H. pylori vilevile anahusishwa na maradhi mengine ikiwa ni pamoja na maumivu ya kichwa ya kipanda uso, pia ugonjwa ambao husababisha baridi kali sana (Reynaud’s disease) na matatizo ya ngozi kama vile ugonjwa sugu wa mabaka ngozini (chronic hives).

Wagonjwa wa vidonda vya tumbo vilivyosababishwa na H. pylori wanahitaji matibabu ya kumung’oa kabisa bakteria huyu kutoka ndani ya tumbo ili kuepusha vidonda kurudi tena.

Baada ya matibabu, kipimo cha kutazama kama H.pylori ameondoka kinaweza kushauriwa. Kama kitafanywa, kinatakiwa kufanywa ndani ya wiki nne baada ya matibabu. Kama hatakuwa bado hajaondoka, dawa tofauti zinaweza kupendekezwa. Hata hivyo, wagonjwa wa vidonda vya duodeni, kithibitisho hiki siyo muhimu sana kwao kama dalili zote za ugonjwa zitakuwa zimeisha. Dalili zinapoisha ina maana kidonda na chanzo chake, vyote vimeondoka.

Dawa za hospitali aina ya NSAIDs
Vidonda vya tumbo pia vinaweza kuzalishwa au kuzidishwa na kundi la dawa lijulikanalo kama, Non-steroidal ant-inflamatory drugs (kwa kifupi: NSAIDs).

Hizi ni dawa zinazotumiwa kwa ajili ya maumivu ya kichwa, maumivu ya mzunguko wa hedhi na maumivu mengine madogo madogo. Mfano ni kama aspirin, ibuprofen, diclofenac n.k.

‘NSAIDs’ nyingi ni dawa ambazo mtu anaweza kununua bila maelekezo ya daktari. Wakati mwingine, madawa kama vile diclofenac, naproxen na meloxican yanaweza kutolewa kwa maelekezo ya daktari.

Matumizi marefu ya hizi dawa za kutuliza maumivu ni sababu kubwa ya pili ya vidonda vya tumbo. Dawa hizi huzuia prostagladins, vitu ambavyo husaidia kudumisha mtiririko wa damu na kulinda eneo dhidi ya jeraha. Hivyo, ‘NSAIDs’ huathiri mtiririko wa damu unaokwenda kwenye tumbo, kitendo ambacho hupunguza uwezo wa mwili wa kukarabati seli.

Baadhi ya watu ni rahisi kudhurika na ‘NSAIDs’ kuliko wengine. Hii ina maana kwamba, baadhi ya watu zinaweza kuwasababishia vidonda vya tumbo kwa urahisi zaidi kuliko wengine.

Non-steroidal ant-inflamatory drugs huteremsha uwezo wa tumbo kutengeneza tabaka la ulinzi (protective layer) kwa ute telezi na kuifanya kuwa rahisi zaidi kudhuriwa na asidi ya tumbo.

Kama ilivyo kwa bakteria H. pylori, mtindo wa maisha ikiwa ni pamoja na msongo sugu wa mawazo, unywaji wa kahawa, na uvutaji wa sigara pia huweza kukusababisha uwe rahisi kuathiriwa na ‘NSAIDs.’ Lakini pia, vipengele hivi vyenyewe kama vyenyewe havisababishi vidonda vya tumbo.

Tafiti zinaonyesha pia kuna mwuungano kati ya matumizi ya dawa ziitwazo selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) na vidonda vya tumbo.

Sigara
Watu wanaovuta sigara/tumbaku ni rahisi kupata vidonda vya tumbo kuliko watu ambao hawavuti sigara. Na vidonda vyao hupona kwa polepole zaidi. Sigara huchoma kunyazi za tumbo na kuzifanya kuwa rahisi kushambuliwa na asidi.

Pombe
Walevi wana hatari kubwa ya kupata vidonda vya tumbo. Pombe huchoma na kuwasha mfumo wa mmeng’enyo wa chakula.

Unywaji wa pombe hata kama ni kidogo, hulifanya tumbo lako kuzalisha asidi nyingi kuliko kawaida ambayo baadaye husababisha uvimbetumbo na muwako wa kunyanzi za tumbo (gastritis). Hali hii hupelekea maumivu ya tumbo, kutapika, kuharisha; na kwa walevi wa kupindukia, hata kutoka damu.

Pombe ni kitu kibaya sana, licha ya kuwa rafiki na vidonda vya tumbo, ina madhara mengi kiafya, tuyagusie kidogo baadhi yake.

Bila shaka umeshamuona mlevi anavyotapika. Kutapika tu kwenyewe kwa mlevi ambako hakuna udhibiti kuna matatizo ya kiafya.

Kama unatapika bila kujitambua, unaweza kuvuta matapishi yako katika mapafu na hivyo kujisababishia kifo. Kutapika kwa nguvu, kunaweza pia kupasua koromeo na hivyo kutapika damu. Licha ya kwamba hali hii inaweza kujirekebisha yenyewe, lakini inaweza kutishia maisha.

Matatizo mengine yanayosababishwa na pombe ni kurudi kwa asidi (acid reflux) ambapo asidi hiyo huchoma koo lako.

Pombe yaweza kuleta tabu katika usagaji wa chakula, na kusharabu virutubisho muhimu. Hii ni kwa sababu pombe hupunguza kiwango cha vimeng’enya ambavyo kongosho hutoa kutusaidia kuvunja vunja mafuta na kabohaidreti tunazokula.

Pombe haishii hapo, inaweza kudhuru ini lako na kibofu cha mkojo. Katika matumizi marefu ya pombe, unaweza kuzalisha kansa ya mdomo, ulimi, koromeo, tumbo, kongosho na utumbo mpana.

Msongo
Unaweza kudhani kwamba, matatizo ya kiafya ni matokeo ya virusi au bakteria tu. Kitu ambacho watu wengi hawajui ni kwamba, msongo unaweza kuharibu mfumo wa kinga ya mwili (body’s immune system) na hivyo kukufanya uweze kuathirika kwa urahisi zaidi na vijidudu vya maradhi (germs). Madhaifu mengi ya mwili hutokana na mfumo wako wa kinga maradhi kukosa uwezo wa kufanya kazi inavyotakiwa.

Inaaminika kwamba, zaidi ya asilimia 80 ya watu wanaokwenda kuwaona madaktari, chanzo kikubwa cha maradhi yao ni msongo, ikiwa ni pamoja na pumu (asthma), maumivu ya mgongo, matatizo ya tumbo, vidonda vya tumbo, kuharisha, maumivu ya kichwa, kipandauso, shinikizo la damu la kupanda (High Blood Pressure), ugonjwa wa baridi yabisi, kisukari, kukaza kwa misuli na matatizo mbalimbali ya ubongo.

Msongo huathiri mfumo wa kingamaradhi na kuvuruga mfumo wa neva na akili. Msongo huongeza kiwango cha kemikali kupitia katika mtiririko wa damu ndani ya ubongo. Seli za ubongo husinyaa kutokana na msongo mwingi na kusababisha mfadhaiko.

Msongo unaweza kuleta mabadiliko makubwa katika tabia, hisia na utendaji wa mtu. Na kibaya zaidi, msongo unaweza kuvuruga mifumo mbalimbali ya mwili, viungo vya mwili na tishu, ambapo unaweza kujikusanya pole pole ndani ya mwili bila ya mhusika kutambua, na mwishowe kumletea madhara makubwa ya kimwili na kiakili.

Kwa hakika ni kwamba, kama msongo utaachwa bila kuangaliwa, hatari yake ni kwamba utachangia kuleta matatizo mengi ya kiafya; mengi yakiwemo matatizo hatari sana kwa uhai.

Msongo wa akili hausababishi kutokea kwa vidonda vya tumbo vipya kama ambavyo tumekwishaeleza, isipokuwa watu wenye msongo wa akili kwa muda mrefu husababisha vidonda kuwa vikali zaidi, na rahisi kupata vidonda vya tumbo kama tayari anaye H.pylori tumboni au vipengele vingine.

Msongo huongeza mtiririko wa asidi. Asidi hii iliyoongezeka ambayo hutiririka ndani ya tumbo lako ipo kwa ajili ya kugeuza chakula chochote kitakachokuwapo kuwa katika umbo la kumeng’enywa haraka iwezekanavyo. Lakini, kama kutakuwa hakuna chakula cha kushughulikiwa, asidi hii hulipua kunyanzi za tumbo na kuzalisha kidonda.

Hata hivyo, ingawa msongo wa mawazo unaweza kuongeza uzalishaji wa asidi, hakuna muungano unaopatikana baina msongo na vidonda vya tumbo.

Katika miaka ya zamani, kabla ya kugunduliwa bakteria H.pylori kuwa ndiye msababishaji mkubwa wa vidonda vya tumbo, ilidhaniwa msongo mkali wa mawazo ndiyo uliyokuwa msababishaji mkuu wa vidonda vya tumbo.

Kuchelewa sana kula
Kuchelewa sana kula huweza kuleta tatizo la kiafya ikiwa ni pamoja na vidonda vya tumbo kama mtu atakuwa tayari ana mwelekeo wa kupata vidonda. Na pia vile vile kula wakati husikii njaa siyo jambo zuri. Kula ukiwa hauna njaa (au umeshiba) hudhoofisha utendaji kazi wa mifumo inyohusika na usagaji wa chakula.

Kupangilia muda mzuri wa kula kuna faida nyingi, moja ya faida zake ni kuupa mwili nguvu na afya nzuri. Huu hapa ni moja ya mpangilio uliopendekezwa na wataalamu wengi:

Staftahi (kifungua kinywa) - takribani saa 2 asubuhi: Unapaswa kula staftahi ndani ya dakika 30 hadi saa moja baada ya kuamka. Staftahi ni muhimu sana kwa ajili ya kurudishia viungo vyako sukari ndani ya damu baada ya saa 6 – 8 za usingizi. Hii italeta uwiano mzuri wa sukari na kukupa nguvu zaidi. Kula vyakula ambayo vina kabohaidreti changamano (complex carbohydrates), kama vile unga wa shayiri, njugu, nafaka zisizokobolewa, mchele wa rangi ya kahawia (brown rice), matunda na mboga za majani.

Chakula cha mchana - takribani saa 6:00 mchana: Kula chakula cha mchana ndani ya saa 3 - 4 baada ya staftahi. Kama utachelewa sana muda huo, unaweza kuwa na njaa kubwa na badala yake utaanza kulidanganya tumbo kwa kula vikorokoro na vyakula vya mafuta mafuta. Kwa ujumla, kuacha kula chakula cha mchana hukausha nguvu ya mwili wako. Muda huu ni muda wa shughuli nyingi na hivyo ni muhimu kwa ajili ya kufanya kazi katika siku yote nzima. Kula mlo wenye protini, kabohaidreti, vyakula vyenye mafuta mazuri na vyakula vya unyuzinyuzi. Virutubisho hivi muhimu vina nguvu sana na vitakupa nguvu yote unayohitaji katika kipindi cha saa nne hadi tano zijazo.

Chakula chepesi cha mchana mkubwa - takribani saa 9 za mchana: Chakula cha wakati huu hakitakiwi kiwe kikubwa kama cha mchana wa saa 6. Ni chakula chepesi cha kuondoa njaa tu. Rojorojo ya matunda, vyakula laini, mtindi wa matunda na supu ya mboga za majani ni moja ya mifano ya vyakula vya mchana mkubwa. Matunda na mboga za majani zimesheheni vitamini na madini na vina kalori ndogo ambayo ni muhimu kwa udhibiti wa uzito. Tatizo la vyakula vyenye kalori ndogo ni kwamba vinaweza visikate njaa kwa muda mrefu. Hata hivyo, huu ni mlo mwepesi wa mchana mkubwa, hivyo kalori ndogo ni sahihi kwa wakati huu.

Chakula cha jioni - takribani saa 12 jioni: chakula cha jioni kinaposwa kuliwa ndani ya saa 2 – 3 baada ya kile cha mchana mkubwa. Chakula cha jioni ni sawa na kile cha mchana lakini siyo kikubwa sana. Chakula hiki kinapaswa kuwa na protini, kabohaidreti changamano na mafuta mazuri. Mchele wa rangi ya kahawia (brown rice), mkate, ngano, njugu na tambi, ni mifano mojawapo. Kwa nyama, samaki, kidari cha kuku ni nzuri pia. Kwa kitindamlo, kula matunda na mboga za majani kurudishia mwili wako kwa vitamini muhimu, madini na nyuzinyuzi.

Chakula cha usiku: Takribani saa 3 usiku au saa moja kabla ya kulala. Chakula hiki kinapaswa kuwa na kalori ndogo na virutubisho vingi. Kula matunda na mboga za majani na mtindi wenye mafuta kidogo. Kwa vinywaji, epuka kahawa, kunywa glasi ya maji au juisi ya matunda. Kula mlo wa uski chakula cha usiku saa moja kabla ya kulala, unakuwa hauendi kulala tumbo likiwa lina chakula.

Mchele wa kahawia: Mchele wenye virutibisho vyake vyote ambao haujabadilishwa (kuwa mchele mweupe) kwa kuingizwa kemikali kwa ajili ya kwenda kuuzwa katika super markets. Mchele huu umesheheni madini mengi na vitamini na viinilishe vingine vingi.

Chakula na maji havitakiwi kuzidi kiwango, kwani mtu anaweza kuteswa na upumuaji, kusababisha msongo na uchovu. Pia, kujisikia uzito katika mwili wake, moyo wake na roho yake.

Hivyo kujaza tumbo kwa chakula ni kuharibu mwili, moyo na roho. Kiasi ni njia ya afya nzuri na mwili.

Madaktari wanasema:

“Milo 5 midogo midogo kwa siku ni bora zaidi kuliko kula milo mikubwa 3 au miwili kwa sababu milo midogo ni rahisi kumeng’enywa na kiwango cha sukari kitakaa sawia katika siku yote. Hii itasaidia kuzuia uchovu, kiungulia na michomo mwilini.” (Sircus, W. (1958). ‘The Surgery of peptic ulcers’, Wells, C. A. Editor. Livingstone, Edinburgh).

Urithi
Watu ambao familia zao zina historia ya vidonda vya tumbo wana kiwango kikubwa cha kupata vidonda vya tumbo.

Tafiti za wataalamu zinasema, idadi kubwa ya watu wenye vidonda vya tumbo wana ndugu wa karibu wenye vidonda vya tumbo, hii ina maana urithi huchangia.

Saratani
Sababu ambayo ni nadra sana kutokea kwa vidonda vya tumbo, ni aina ya saratani (kansa) ambayo husababisha uzalishaji wa asidi nyingi. Dalili za vidonda vilivyosababishwa na saratani zinafanana na zile za vidonda ambavyo havijasababishwa na saratani.

Hata hivyo, vidonda vilivyosababishwa na saratani, mara nyingi havikubali matibabu ambayo hutumika kwa vidonda ambavyo havijasababishwa na saratani. Kansa ya kongosho pia huweza kusababisha vidonda vya tumbo.

Kazi za kila siku
Watu ambao hufanya kazi katika zamu za usiku wana uwezekano mkubwa wa kupata vidonda vya tumbo kuliko wanaofanya kazi za mchana. Watafiti wanahisi kwamba, uvurugaji wa usingizi mara kwa mara unaweza kudhoofisha uwezo wa kinga ya mwili inyolinda dhidi ya bakteria zenye madhara.

Majeraha
Sababu zingine ni hali ambazo zinaweza kujitokeza kwa kudhuru moja kwa moja ukuta wa tumbo au ukuta wa duodeni, kama vile, matibabu ya mionzi, kuungua na majeraha ya mwili.

Umri
Licha ya kwamba vidonda vya tumbo huweza kuwapata hata vijana wenye umri mdogo (kama ilivyo sana katika siku hizi), lakini watu wenye umri wa kuanzia miaka 50 ni rahisi zaidi kupata vidonda vya tumbo. Hii ni kwa sababu ugonjwa wa baridi yabisi umeenea sana kwa wakubwa, na kupunguza maumivu ya baridi yabisi inaweza kumaanisha kutumia dozi za aspirin au ibuprofen kila siku.

Kipengele kingine kinachochangia kinaweza kuwa kwamba ni kuzeeka kwa pylori (vali baina ya tumbo na duodeni) na hivyo kuruhusu nyongo iliyozidi kupenya ndani ya tumbo na kumomonyoa kunyanzi za tumbo.

Wanaume wana hatari zaidi ya kupata vidonda vya tumbo kuliko wanawake. Hatari ya vidonda vya duodeni huanzia miaka ya 25 na kendelea hadi 75.

Tumeona kwamba, vidonda vya tumbo ni mara chache sana kupatikana kwa watoto wadogo kuliko watu wazima. Na kwamba, kwa sababu wakubwa matumizi ya NSAIDs yako juu sana kwao kuliko watoto wadogo. Hata hivyo, licha ya kwamba, vidonda vya tumbo ni nadra sana kwa watoto wadogo, watoto katika umri wowote wanaweza kupata vidonda vya tumbo pindi wanapokuwa ni wagonjwa sana, kama vile baada ya kuungua sana, majeraha, na ugonjwa. Vidonda hivi huitwa stress ulcers kama ambavyo tumekwisha zungumzia awali. Pia vilevile, watoto ambao wazazi wao wana vidonda vya tumbo nao huweza kuvipata.

Kundi la damu
Pia, kwa sababu isiyoeleweleka, watu wenye aina ‘A’ ya damu wanaonekana kupata kwa urahisi vidonda vya tumbo vinavyoweza kuleta saratani. Vidonda vya duodeni vina tabia ya kutokea kwa watu wenye aina ya ‘O’ ya damu, kwa sababu hawazalishi kitu katika eneo la seli za damu ambacho kinaweza kulinda kunyanzi za duodeni.

Zollinger-Ellison Syndrome (ZES)
Zollinger-Ellison syndrome (ZES) ni sababu kubwa ya mwisho ya vidonda vya tumbo. Katika hali hii, vivimbe (tumors) katika kongosho na duodeni (vinavyoitwa gastrinomas) huzalisha viwango vikubwa vya gastrin, homoni ambayo husisimua utemaji wa asidi ya tumbo. Vivimbe hivi mara nyingi ni vya saratani, hivyo uangalifu mkubwa kwa ugonjwa ni muhimu sana.

Ugonjwa huu ni nadra sana kutokea, na unapotokea mara nyingi huwapata watu kuanzia umri wa miaka 45-50, na wanaume ndiyo huathirika mara kwa mara zaidi kuliko wanawake.

Ni vipi ZES hutambuliwa? Ugonjwa wa ZES lazima uhisiwe kwa wagonjwa wa vidonda vya tumbo ambao vidonda vyao siyo kwa sababu ya H.pylori na ambao hawana historia ya matumizi ya ‘NSAIDs.’ Kuharisha kunaweza kutokea kabla ya dalili za vidonda vya tumbo. Vidonda vinavyotokea katika sehemu ya pili, ya tatu au ya nne ya duodeni au jejunum (sehemu ya katikati ya utumbo mdogo) ni dalili za ZES.

Ugonjwa wa Gastroesophageal reflux disease (GERD) unawatokea sana wagonjwa wa ZES na mara nyingi ni mkali sana. Matatizo yanayotokana na ‘GERD’ ni pamoja na vidonda na msongo wa mshipa wa umio. Katika hali nyingi, acid reflux na gastroesophageal reflux disease (GERD) huchangia kupatikana kwa vidonda. Baadhi ya tafiti zinasema kutumia antibiotics kwa ajili ya kuua H.pylori huweza kupelekea kulipuka kwa ‘GERD.’

Vidonda vya tumbo vinavyohusiana na ‘ZES’ mara nyingi ni vya kudumu na vina ugumu sana wa kutibika. Matibabu yanahusisha kuondoa vivimbe na kuzuia asidi. Hapo zamani, kuondoa mfuko wa chakula ndiyo ilikua njia pekee.

Sababu zingine
Sababu zingine ni ugonjwa wa kisukari. Kisukari kinaweza kuongeza hatari yako ya kupata H. pylori. Pia mtu mwenye ugonjwa wa ini, figo na mapafu ni rahisi kupata vidonda vya tumbo. Maradhi ya ini, ugonjwa wa baridi yabisi (rheumatoid arthritis), ugonjwa wa figo na ugonjwa wa kuvimba mapafu na kupumua kwa shida (emphysema) ni miongoni mwa magonjwa ambayo yanaweza kuongeza urahisi wa kupatikana vidonda vya tumbo.

Usiendelee Kuteseka Na Vidonda Vya Tumbo

PEPTICA NI DAWA YA UHAKIKA YA KUTIBU VIDONDA VYA TUMBO
DOZI NI CHUPA 5

Wasiliana nasi hapa

Dalili za vidonda vya tumbo

“Nahisi maumivu ninapochelewa kula, na wakati mwingine hata muda mfupi tu baada ya chakula. Napiga mbweu mara kwa mara na kuhisi kichefu, lakini kwa hakika sifahamu hili ni tatizo gani!”

Hayo ni maneno ya baadhi ya wagonjwa wa vidonda vya tumbo.

Siyo kawaida watu kuwa na vidonda vya tumbo na kusiwe na dalili. Dalili za vidonda vya tumbo hutofautiana mtu na mtu. Watu wengi hawajui kabisa kama wana vidonda vya tumbo, isipokuwa kama ghafla watajiona wakitapika damu, wengine huhisi maumivu au mchomo katika sehemu yao ya juu ya tumbo (fumbatio).

Baadhi ya wagonjwa hukuta kwamba wanapokula kwa hakika husaidia kuondoa tabu kwa muda. Wengine hukuta kwamba wanapokula ndiyo hufanya hali kuwa mbaya zaidi. Vinywaji vya striki, vyakula vya moto na vya kusisimua vinaweza kufanya maumivu kuwa makali zaidi.

Hata hivyo, ni muhimu kugusia kwamba watu wengi wenye maumivu ya tumbo siyo kwamba wana vidonda vya tumbo.

Mgonjwa wa vidonda vya tumbo anaweza kuonyesha baadhi ya dalili katika dalili zifuatazo:

Kichefuchefu.
Kutapika.
Kuhisi mchomo ndani ya tumbo (abdomen).
Maumivu ndani ya kifua.
Kupiga mbweu mara kwa mara.
Kukosa hamu ya chakula.
Kupungua uzito.
Damu ndani ya mavi au matapishi.
Kutosagika chakula tumboni.
Kiungulia.

MaumivuMaumivu ni hisia za mwili zisio nzuri ambazo mwili wako hutoa ikiwa ni dalili ya tahadhari kwamba mwili umedhuriwa. Vidonda vya tumbo vinaweza kuleta dalili zisizo kali sana zinazofanana na kiungulia au maumivu makali yanaoyasambaa sehemu yote ya juu ya mwili. Maumivu vidonda vya tumbo kwa kawaida hutokea ndani ya fumbatio, lakini mara nyingi maumivu yanaweza kuhisiwa kifuani. Wakati mwingine maumivu hutambaa hadi kwenye mgongo; hizi ni dalili za hatari.

Maumivu huja takriban dakika 30-120 baada ya kula au katikati ya usiku pindi tumbo linapokuwa tupu. Katika muda huu, juisi ya asidi ya tumbo ni rahisi zaidi kuchoma miishilio ya neva isiyo na kinga. Mara nyingi, maumivu huisha baada ya kula au kunywa kitu au kutumia kizima asidi ili kuzimua asidi ya tumbo.

Hata hivyo, dalili zinaweza kutofautiana kutokana na mahala kidonda kilipo, uwepo wa matatizo mengine na pia kutokana na umri wa mtu. Kwa mfano, wagonjwa wa kisukari, watoto na wazee wanaweza wasiwe na dalili kabisa, Kwa watu kama hawa, vidonda hutambuliwa pale matatizo makubwa yanapotokea. Pia hata watu ambao vidonda vyao vilivyosababishwa na NSAIDs wanaweza kuchukua muda mrefu dalili zao kujitokeza.

Pia, dalili za vidonda vya tumbo vya duodeni na vile vya ndani ya tumbo hufanana, isipokuwa tofauti ni wakati ambao maumivu hutokea (hili tunalieleza hivi punde katika aya zinazofuata). Maumivu ya vidonda vya duodeni huweza kutokea saa kadhaa baada ya kula chakula (yaani tumbo linapokuwa tupu). Na huweza kupata nafuu (improvement) baada ya kula. Maumivu pia yanaweza kukuamsha mara kwa mara katikati ya usiku.

Maumivu ya vidonda vya tumbo (gastric ulcers) hutokea muda mfupi tu baada ya kula (wakati ambao chakula bado kiko tumboni).

Maumivu ya tumbo husababishwa na nini?
Maumivu ya tumbo husababishwa na kidonda na kuzidishwa na asidi ya tumboni inayokuja kukutana na kidonda. Maumivu pia yanaweza kusababishwa na kujengeka kwa gesi na kufunga choo.

Licha ya kuwa maumivu ya tumbo ni dalili ya kwanza, maumivu mengi ya tumbo siyo makali sana.

Hata hivyo, vidonda vya tumbo (gastric ulcer) hutofautiana na vidonda vya duodeni (duodenal ulcer). Hapa tutazame kidogo tofauti zao:

Vidonda vya duodeni:

Vidonda vya duodeni vinaweza kusababisha maumivu, mchomo, maumivu kama ya njaa katika sehemu ya juu ya fumbatio, chini kidogo ya mfupa wa kidari (breastbone).

Maumivu yana kawaida ya kutokea au kuwa makali zaidi pale ambapo tumbo linakuwa halina chakula, mara nyingi saa mbili mpaka tano baada ya kula.

Tabia nyingine ya dalili ya vidonda vya duodeni ni maumivu ambayo huweza kutokea wakati wa katikati usiku, wakati ambao utemaji wa asidi na uzalishaji huenea zaidi sehemu yote.

Pia, vidonda vya duodeni vina tabia ya kutoweka kwa majuma au hata miezi bila sababu ya kueleweka.

Takribani nusu ya watu wenye vidonda vya duodeni wana aina moja za kusumbuliwa, kuchoma, kuuma, kujisikia njaa. Maumivu ni makali kidogo, au makali kiasi.

Kwa watu wenye aina hii ya vidonda, mara nyingi maumivu hayapo wakati wa kuamka lakini hutokea wakati wa asubuhi ya katikati. Kunywa maziwa au kula chakula (vitu ambavyo huzuia asidi ya tumbo) au kutumia dawa za kuzima asidi (antiacids) hupunguza maumivu, lakini maumivu hayo yana tabia ya kurudi baadaye ndani ya saa 2 au 3.

Vidonda vya tumbo:

Dalili za vidonda vilivyo katika mfuko wa chakula, marginal na stress, tofauti na zile za utumbo hazifuati mtindo wowote. Maumivu kutoka katika vidonda hivi yana kawaida ya kutokea mara tu baada ya kula.

Maumivu ya vidonda hivi pia yana kawaida ya kutokubali kwa ufanisi mzuri vizima asidi na baadhi ya dawa. Kula hakusaidii kuondoa maumivu ila huyaongeza.

Tofauti na vidonda vya duodeni, maumivu ya vidonda vya tumbo hayaishi mara yanapoanza.

Kipengele kingine kinacholeta tofauti ni kwamba, wakati katika vidonda vya tumbo, maumivu huongezeka haraka baada ya mlo, katika vidonda vya duodeni inaweza kuchukua saa 2-3.

Mtu anaweza kuuliza, “Kwa nini kuna maumivu kufuatia chakula?” Hii hutokana na uchocheaji wa utemaji wa asidi ambayo hutiririka kwenye kidonda na kuchochea kipokezi cha maumivu. Katika vidonda vya duodeni, huchukua takriban saa mbili 2-3 asidi kufika katika eneo la kidonda.

Kutosagika chakula
Kutosagika kwa chakula yaweza kuwa ni dalili ya vidonda vya tumbo. Hata hivyo, kiutendaji kila mtu anaweza kuwa na tatizo la kutosagika kwa chakula tumboni mara kwa mara. Hapa tutagusia kidogo juu ya tatizo hili.

Zifuatazo ni dalili za kutosagika kwa chakula tumboni:

Kusikia maumivu tumboni.
Kiungulia au maumivu yachomayo nyuma ya mfupa wa kidari.
Kujihisi mgonjwa au kutapika.
Kupiga mwayo na kutoa upepo.
Kuleta ladha ya uchachu mdomoni baada ya kula.

Kiungulia au kutosagika kwa asidi (acid indigestion) ni hisia za kuunguza, hutokezea nyuma ya mfupa wa kidari na mara nyingi husambaa hadi kwenye koo, taya au mdomo. Kwa sababu dalili za kiungulia hufanana na za maradhi ya moyo, hivyo kinaweza kupandisha kiwango cha mapigo ya moyo na kuleta ugonjwa wa moyo unaosababisha maumivu kifuani. Daktari lazima achunguze yote mawili kwa uangalifu.

Kama baada ya kula tutapata dalili yoyote miongoni mwa hizi tutaiita hali hiyo kuwa ni kutosagika kwa chakula tumboni (indigestion). Watabibu huuita Dyspepsia lakini ni kitu kile kile tu. Dalili hizi hutokeza kama kuna kitu kimeleta tatizo katika koo au tumbo.

Zifuatazo ni sababu kuu za kutosagika kwa chakula tumboni:

Pombe ni tatizo kubwa.
Uvimbe tumbo (Gastritis).
Uvutaji wa sigara.
Msongo wa mawazo.
Kula kupita kiasi.
Madawa (asprini na baadhi ya madawa yanayotolewa kwa ajili ya baridi yabisi).
Baadhi ya vyakula (vyakula vya mafuta, kama vile samaki za kukaangwa na chipsi, vinaweza kuwa ni tatizo).

Wakati mwingine matatizo ya kutosagika chakula yana sababu kama vile, maradhi ya koromeo, kibofu nyongo (gall bladder); au maradhi ya ini, maambukizi ya bakteria.

Kupungua uzito
Moja ya dalili za vidonda vya tumbo ni kupungua uzito hata kama mtu anakula mlo bora. Kama una kidonda cha tumbo, hamu yako ya chakula huathiriwa, na matokeo ya hali hii ni uzito kupungua. Huku kichefu chefu na kutapika vikiwa ni dalili za vidonda vya tumbo, huongezea kupungua kwa uzito.
Kunyazi za tumbo hudhuriwa na tishu ya kovu lililojiunda ambalo huziba njia ya kuelekea tumboni. Hali hii husababisha kupoteza hamu ya kula na kupoteza uzito.
Vidonda vya tumbo husababisha uvimbe wa tishu (edema) ambao huelekea kuanzia tumboni hadi kwenye utumbo mdogo, na kuzuia chakula kutoka tumboni. Hii husababisha mtu kujisikia kimakosa kuwa tumbo wakati wote limejaa, na matokeo yake ni kukosa hamu ya kula. Mtu hukinai chakula licha ya kuwa hajala chakula cha kutosha.

Hata hivyo, kuna sababu nyingi kwa nini unapungua uzito kama wewe ni mgonjwa wa vidonda vya tumbo.

Tumbo kujaa gesi
Vidonda vya tumbo huweza kusababisha gesi. Tumbo kufura ni moja ya dalili kubwa ya vidonda vya tumbo, na kufura kuna uhusiano mkubwa na gesi nyingi iliyozidi tumboni.

Kuna uhusiano gani kati ya gesi na vidonda vya tumbo?

Vidonda vya tumbo hutokea kwa sababu asidi ambayo huzalishwa na tumbo haina uwezo wa kuvunjavunja chakula ambacho kipo tayari tumboni, na hivyo asidi hiyo hudhuru kuta za tumbo wakati inapokuwa inazunguka. Hali hii husababisha tundu kutokea katika kuta hizi na hivyo kuzidi kuzuia usagaji wa chakula ambacho kimeingizwa ndani ya mwili. Matokeo ya chakula hiki ambacho hakikusagwa ni kuhisi gesi ghafla kutoka nje mdomoni katika hali ya kubweua.

Hapa tuingie ndani kidogo juu ya gesi, kwa sababu watu wengi wana gesi na wamekuwa hawajui chochote juu ya tatizo hili.

Kila mtu ana gesi tumboni na huiondoa kwa kupiga mbweu au kutoa upepo kupitia rektamu. Hata hivyo, watu wengi wanadhani wana gesi nyingi ilhali kwa ukweli wana kiwango cha kawaida. Karibu watu wengi huzalisha takribani painti 1 hadi 3 za gesi kwa siku na kutoa gesi takribani mara 14 kwa siku.

Gesi hutengenezwa kwa mvuke usio na harufu, carbon dioxide, oksijen, naitrojeni, haidrojeni na wakati mwingine methani (methane). Harufu mbaya ya gesi (kujamba) hutokana na bakteria ndani ya utumbo mkubwa ambaye hutoa kiwango kidogo cha gesi yenye sulphur.

Ingawa kuwa na gesi ni hali ya kawaida, hata hivyo inaweza kuleta usumbufu na kukosesha raha. Kufahamu sababu, njia za kuondosha dalili na matibabu husaidia kuleta nafuu.

Nini husababisha gesi?
Gesi katika viungo vya njia ya mmeng’enyo wa chakula (ambavyo ni umio, tumbo, utumbo mdogo na utumbo mkubwa) hutokana na vyanzo viwili: kumeza hewa, kuvunjwavunjwa vyakula ambavyo havikumeng’enywa.

Kumeza hewa:
Kumeza hewa (gerophagia) ni sababu kubwa ya gesi tumboni. Kila mtu humeza kiwango kidogo cha hewa wakati anapokuwa anakula na kunywa. Hata hivyo, kula au kunywa kwa haraka, kutafuna jojo, kuvuta sigara au kuvaa meno bandia yaliyolegea huweza kusababisha baadhi ya watu kuingiza hewa zaidi tumboni. Kupiga mbweu na kuteuka ni njia ambayo hewa iliyomezwa huondolewa tumboni.

Gesi inayobaki huingia ndani ya utumbo mdogo na kusharabiwa (kufyonzwa). Kiwango kidogo husafiri na kuingia katika utumbo mkubwa kwa ajili ya kutoka kupitia haja kubwa.

Tumbo pia hutoa carbon dioxide pindi asidi ya tumbo na bicarbonate vinapochanganyika, lakini sehemu kubwa ya gesi hii husharabiwa katika mikondo ya damu na hivyo haiingii katika utumbo mkubwa.

Kuvunjwa vunjwa kwa vyukula visivyomeng’enywa
Hii ni hali ambayo mwili unakuwa hausagi na kufyonza baadhi ya kabohaidreti, sukari, wanga, nyuzinyuzi zilizo kwenye vyakula vingi ndani ya utumbo mdogo kwa sababu ya ukosefu wa baadhi ya vimeng’enya. Baadaye vyakula hivi ambavyo havikumeng’enywa hutoka ndani ya utumbo mdogo na kuingia katika utumbo mkubwa, mahala ambapo bakteria wasio na madhara husaga chakula, wakizalisha haidrojeni, na kaboni dioksaidi.

Takribani theluthi moja ya watu wote, huzalisha methane. Kisha gesi hizi hutoka kupitia rektamu. Mtu ambaye hutoa methane atatoa choo ambacho huelea ndani ya maji.

Tafiti hazijatambua ni kwa nini watu wengine hutoa methane na wengine hawatoi. Vyakula vinavyosababisha gesi kwa mtu huyu vinaweza visisababishe gesi kwa mtu mwingine. Sehemu kubwa ya vyakula vyenye kabohaidreti vinaweza kusababisha gesi; vyakula vyenye mafuta na protini husababisha gesi kidogo.

Vifuatavyo ni vyakula ambavyo husababisha gesi tumboni.

Sukari:
Sukari zinazosababisha gesi ni raffinosa, lactose, fructose na sorbitel.

Raffinose: Maharage yana kiwango kikubwa cha sukari changamano (complex sugar) hii. Kiwango kidogo hupatikana katika kabichi, brokoli, asparagasi na baadhi ya mboga za majani na nafaka zisizokobolewa.

Lactose: Lactose hupatikana kiaslia katika maziwa. Pia hupatikana katika bidhaa zinazotokana na maziwa kama vile jibini, malai (ice cream), na vyakula vilivyosindikwa kama vile mkate, nafaka, kiungo cha rojorojo cha saladi (salad dressing). Watu wengi hususani Waafrika, Wamarekani asilia au Wasia, kwa kawaida, wana viwango vidogo vya kumeng’enya lactose tangu utotoni. Pia, kadiri watu wanvyokuwa na umri mkubwa, viwango vya vimeng’enya hupungua. Matokeo yake, baada ya muda watu hawa huweza kupata ongezeko la gesi baada ya kula vyakula vyenye lactose.

Fructose: Fractose kiasilia hupatikana katika kitunguu maji, subaruti (artichoke), peasi na ngano. Pia, hutumika kukolezea utamu katika baadhi ya vinywaji baridi (soft drinks) na vinywaji vya matunda.

Sorbitol: Sorbitol ni sukari ambayo kiasilia hupatikana katika matunda ikiwa ni pamoja na tufaha (apples), peasi, pichi na plamu kavu. Pia hutumika kama kikolezaji utamu bandia katika vyakula vingi na pipi zisizo na sukari na jojo.

Wanga:
Vyakula vingi vyenye wanga, ikiwa ni pamoja na viazi vitamu, nafaka– mahind, ngano na mtama, nudo (chakula aina ya tambi) na ngano, huzalisha gesi kila zinapovunjwavunjwa katika utumbo mkubwa. Mchele ni wanga pekee ambao haisababishi gesi.

Unyuzinyuzi (fiber):
Vyakula vingi vina unyuzinyuzi unaoyeyuka ndani ya maji na usioyeyuka. Unyuzinyuzi unaoyeyuka ndani ya maji (soluble fibers) huyeyuka kwa urahisi ndani ya maji na huwa laini, kiteketeka kama jeli ndani ya utumbo. Hupatikana katika makapi ya shayiri, maharage, peasi na matunda mengi. Unyuzinyuzi unaoyeyuka hauvunjwi vunjwi mpaka inapofika katika utumbo mkubwa mahali ambapo mmeng’enyo wa chakula husababisha gesi. Unyuzinyuzi usioyeyuka kwa upande mwingine, hupita moja kwa moja bila kubadilishwa kupitia matumbo na kuleta gesi kidogo. Makapi ya ngano na baadhi ya mboga za majani zina aina hii ya unyuzinyuzi.

Dalili za tumbo kujaa gesi
Dalili kubwa ni kutoa upepo (kujamba), maumivu ya tumbo na kupiga mbweu. Hata hivyo, siyo kila mtu hupata dalili hizi. Utoaji upepo mara 14 – 23 ni hali ya kawaida. Ugonjwa wowote ambao husababisha uvimbe au kuziba, kama vile ugonjwa wa uvimbe sugu wa viungo vya usagaji chakula (crohn’s disease) au saratani ya utumbo mkubwa pia huweza kusababisha tumbo kufura. Pia, watu ambao wamefanyiwa upasuaji mara nyingi, kovu, au ngiri ya ndani wanaweza kufura tumbo au kupata maumivu.

Pia, ulaji wa vyakula vya mafuta sana unaweza kuchelewesha chakula kuisha tumboni na kusababisha tumbo kufura na kumkosesha mtu raha, lakini unaweza usitoe gesi nyingi. Maumivu yanapokuwa sehemu ya kushoto ya utumbo mkubwa yanaweza kuchanganywa na kudhaniwa ni ugonjwa wa moyo. Pindi maumivu yanapokuwa upande wa kulia wa utumbo mkubwa yanaweza kufanana na maumivu yatokanayo na vijiwe vya nyongo (gallstones) au ugonjwa wa kidoletumbo (appendicitis).

Kufunga choo
Pindi H. pylori anaposababisha asidi ya tumbo kuwa chini, chakula hakimeng’enywi vizuri na hivyo kusababisha chakula ambacho hakikumeng’enywa kuingizwa katika utumbo mdogo.

Kwa hakika kufunga choo na vidonda vya tumbo huweza kudhikisha sana mwili, na kumfanya mtu kukosa raha. Pia matatizo haya kwa pamoja huweza kusababisha saratani ya tumbo kama hayatatibiwa mapema.

Kufunga choo ni hali ya kuchelewa kupata choo kusiko kawaida au kupata ugumu wa kukitoa choo hicho.

Kufunga choo hutokeaje? Kwa ufupi ni kwamba, baada ya chakula kusagwa ndani ya tumbo na kisha katika utumbo mdogo, mabaki ya chakula ambayo hayakusagwa huingia katika utumbo mpana. Utumbo mpana ndiyo mfereji wa kutoa uchafu mwilini ambapo kupitia mfereji huo vitu vichafu (ambavyo pia hujulikana kama ‘mavi’) husafirishwa hadi sehemu ya haja kubwa. Wakati mfereji utakapoziba, kufunga choo hutokea ukiambatana na matatizo mengine mabaya.

Hata kama mtu anatoa haja kubwa kila siku, bado anaweza kufunga choo na anaweza kuwa na utumbo mpana ulioelemewa mzigo. Utumbo mpana una uwezo wa ajabu wa kubeba uchafu mkubwa sana, kuta zake hutanuka na kuvimba.

Watu ambao wana ufungaji choo sugu, choo chao ni kikavu na kigumu sana kiasi ambacho kisu hakiwezi kukikata choo hicho.

Kama tulivyoona kufunga choo ni uchelewashaji wa kutoa haja kubwa. Hii ni kwamba, kadiri choo kinavyokaa ndani ya utumbo mpana, utumbo huo hufyonza maji kutoka katika choo hicho, na ndivyo pia huwa kigumu zaidi na ndivyo pia usukumaji wa nguvu nyingi utahitajika ili kukitoa choo hicho kutoka mwilini. Sumu za uchafu huo hurudi kufyonzwa katika mzunguko wa damu na kupelekwa katika sehemu mbalimbali za mwili na kuzitia sumu sehemu hizo.

Jambo jingine kuhusika na ufungaji wa choo ni kwamba, pale utumbo mpana unapoziba, huzuia upitaji wa chakula kupitia mfuko wa chakula (tumbo) na utumbo mdogo tofauti na muda wake asilia wa kawaida, ni rahisi kuvundika na kutoa aside ambayo huingiza sumu mwilini ikizalisha gesi tumboni na kusababisha kiungulia, uchachu tumboni n.k.

Utendaji wa ini, figo, na mapafu huathiriwa, damu nayo hujaa sumu na hivyo kuleta madhara katika mwili wote. Tatizo sugu la kufunga choo, hatimaye polepole huweza kusababisha bawasiri, uvimbe wa utumbo mpana (colitis); kutokeza kwa rektamu au ngiri (hernia) na kupasuka kwa mkundu (anal fissure/fistula) huweza kutokea kutokana na kutumia nguvu nyingi kusukuma wakati wa utoaji kinyesi.

Kwa wanaume, kufunga choo hupelekea kupungua nguvu za kiume kwa sababu pale unapotumia nguvu nyingi kusukuma ili kukitoa choo, unadhuru misuli ijulikanyo kama Pelvic Floor Muscles ambayo ni muhimu sana kwa ajili ya usimamishaji uume na kuchelewa kufika kileleni.

Kiungulia
Pia huitwa acid reflux, au GERD. Wakati asidi inapokuwa chini, usagaji wa chakula huwa chini pia na mgumu. Matokeo yake ni kwamba chakula hukaa ndani ya tumbo kwa muda mrefu na kutoa gesi ambayo huchoma ndani ya tumbo na koo.

Kupungua damu (anemia)
Huu ni upungufu wa madini ya chuma. Tatizo hili mara nyingi huhusiana na maambukizo ya H. pylori. Wakati H. pylori anaposababisha asidi ndogo ya tumbo, huwa vigumu kumeng’enya protini (ambayo ina madini ya chuma). Hali hii husababisha kupungua damu.

Pumzi mbaya
Viumbe hivi vinavyofahamika kama H. pylori vinavyokaa ndani ya asidi ya tumbo hutengeneza ammonia, ambayo matokeo yake huleta pumzi mbaya.

Maumivu ya kifua
Wakati H. pylori anaposababisha uvimbe ndani ya tumbo, taarifa za maumivu kutoka tumboni huweza kuakisiwa kifuani, begani na maeneo ya tumbo.

Kuharisha
Kuharisha huweza kutokea mara chache sana, au pia huweza kutokea kila siku kutegemeana na usugu wa H. pylori.

Kichefuchefu na kutapika
H. pylori husababisha kichefuchefu, lakini sababu yake haiko wazi sana. Isipokuwa inadhaniwa kwamba mwili wenyewe unajaribu kumuondoa H. pylori. Dalili hizi zinaweza kufikiriwa kimakosa na hali za kutapika kwa akina mama wajawazito.

Uvimbetumbo (gastritis)
Uvimbetumbo ni uvimbe wa kunyanzi za tumbo. H. pylori hutumia umbile lake la kizibuo (corkscrew) kuchimba ndani na kujeruhi kunyanzi za tumbo, ambapo matokeo yake ni uvimbe unaowaka.

Dalili zingine za vidonda vya tumbo ambazo hazina sura maalumu ni hofu, wasiwasi, mfadhaiko, uchofu au kuwa na nguvu kidogo, maumivu ya kichwa au kipanda uso, matatizo ya ngozi, kusongeka kabla ya hedhi (pre menstrual stress), matatizo katika uwazi wa puani, matatizo ya usingizi.

Kupungua nguvu za kiume
Vidonda vya tumbo huweza kupunguza nguvu za kiume. Kwa sababu hudhuru sehemu za jirani ambazo zinazohusika na utendaji wa nguvu za kiume kama vile ini n.k.

ZEPHANIA LIFE HERBAL CLINIC

Fika katika kliniki yetu au agiza dawa popote ulipo utatumiwa.

email

[email protected]
[email protected]

phone

+255 766 431 675
+255 656 620 725

address

Kisesa, Magu
Busweru - Mwanza

Magonjwa mapya yanayozalishwa na vidonda vya tumbo na dalili za hatari

“Karibu aslimia 0.46 ya watu duniani hufa kutokana na madhara yaletwayo na vidonda vya tumbo.”

Watu wanafahamu kuwa vidonda vya tumbo vinaleta maumivu katika tumbo, lakini wengi hawafahamu kama vidonda vya tumbo ni tishio la maisha.

Vidonda vya tumbo vinaweza kuzalisha magonjwa mapya na kufanya matibabu kuwa magumu.

Vidonda vingi vya tumbo vinaweza kutibiwa kabla havijazaa magonjwa mapya. Hata hivyo, katika baadhi ya watu, vidonda vya tumbo vinaweza kuzalisha matatizo makubwa kama vile kupenya katika viungo vingine (penetration), kutoboa (perforation), utokaji wa damu (hemorrhage), kuziba (obstructon) na saratani (cancer). Magonjwa mapya kama vile kutoka damu (bleeding) au kupasuka, huambatana na dalili za shinikizo la damu la kushuka (low blood pressure), kama vile kizunguzungu na udhaifu.

Dalili za hatari hizi ni:

Shida ya kumeza chakula au kucheua (regurgitation).
Kudumu kujisikia kichefuchefu na kutapika.
Kutapika damu au matapishi yenye sura ya unga wa kahawa.
Choo cheusi kinachofanana kama lami (chenye damu iliyomeng’enywa iliyotolewa kutoka katika kidonda).
Kupungua uzito ghafla.
Kupungua damu (kukwajuka na kudhoofika).
Maumivu makali ya ghafla tumboni ambayo humuondolea mtu nguvu.
Kupungua nguvu za kiume.

Hapa tutajadili magonjwa mapya ambayo huweza kuzalishwa na vidonda vya tumbo, magonjwa ambayo huweza kuleta dalili ambazo tulizozieleza hapo juu:

Kupenya katika viungo (penetration)
Kidonda kinaweza kupenya na kuingia kwenye kuta za misuli ya tumbo au duodeni (sehemu ya awali ya utumbo mdogo) na kuendelea hadi kwenye kiungo cha jirani.

Upenyaji huu husababisha maumivu makali, ya kuchoma na ya kudumu, ambayo yanaweza kuhisiwa nje ya eneo linalohusika – kwa mfano, mgongo unaweza kuuma pindi kidonda cha duodeni kinapopenya kwenye kongosho.

Maumivu yanaweza kuongezeka pale mtu anapobadilisha namna ya ukaaji. Kama dawa hazitaweza kutibu upasuaji unaweza kuhitajika.

Kutoka damu (bleeding)
Vidonda vya tumbo pia vinaweza kusababisha dalili kali sana, kama vile kutapika damu, kutoa choo cheusi na cha kukawia sana; au choo chenye damu nyeusi, kichefu chefu na kutapika. Dalili hizi ni nadra sana kutokea, lakini zinapotokea zinahitaji matibabu ya haraka.

Kwa nini damu itokee? Kadiri kidonda kinavyomomonyoa misuli ya ukuta wa tumbo au duodeni, mishipa ya damu inaweza pia kudhurika, na hivyo kusababisha kutoka damu (bleeding).

Ikiwa mishipa iliyoathiriwa ni midogo, kwa polepole damu inaweza kuchuruzika ndani ya mfumo wa mmeng’enyo wa chakula. Kama itadhurika kwa muda mrefu, mtu anaweza kupungukiwa damu, tatizo ambalo huitwa anemia.

Kama mishipa iliyodhurika ni mikubwa, utokaji wa damu ni hatari zaidi, na matibabu ya haraka yanahitajika, au kuongezewa damu (blood transfusion). Dalili za hali hii ni pamoja na kujisikia udhaifu na kizunguzungu unaposimama, kutapika damu. Choo kinaweza kuwa kama lami kutokana na rangi nyeusi inayotoka kwenye damu.

Vidonda vingi vinavyotoa damu vinaweza kutibiwa kwa endoscope kwa kutambua mahali kilipo na kuchoma mshipa wa damu kwa kifaa cha moto au kuingizwa kitu chenye vitu vya kuzuia utokaji wa damu. Kama endoscope haikufanikiwa, upasuaji unaweza kuhitajika ili kurekebisha tatizo.

Vidonda vya tumbo vilivyosababishwa na ‘NSAIDs’ vina tabia ya kuvuja damu kuliko vile vilivyosababishwa na H.pylori.

Utoboaji (Perforation)
Wakati mwingine vidonda huchimba shimo ndani ya ukuta wa tumbo au duodeni. Bakteria na sehemu ya chakula iliyomeng’enywa huweza kuangukia kupitia uwazi na kuingia katika uwazi wa fumbatio, hii husababisha uvimbe wa ngozi ya fumbatio (peritonitis). Peritonitis ni sawa na kutoka damu kwa ndani (internal bleeding). Hata hivyo, badala ya kudhuru mishipa ya damu, asidi ya tumbo au vimeng’enya vya chakula hutoboa ukuta ndani ya tumbo au utumbo mdogo na kuingia ndani ya fumbatio.

Katika baadhi ya wagonjwa, chakula kilichomeng’enywa kinaweza pia kupita kupitia tundu. Udumbukiaji huu hupelekea kwenye tumbo kuvimba, na unaweza kutawanyika hadi kwenye viungo vingine vya mwili na kutishia maisha. Hospitalini mara nyingi ugonjwa huu hutibiwa kwa antibiotics au upasuaji. Dalili za peritonitis ni pamoja na:

Maumivu ndani ya fumbatio.
Kufura tumbo (kuvimba).
Homa au baridi.
Mkojo mdogo au kutokuwa na uwezo kutoa choo au upepo.

Dalili za vidonda vya vinavyotoboa ni pamoja na maumivu makali sana ya ghafla. Matibabu ya haraka yanahitajika katika hali hii.

Kuziba (obstruction)
Vidonda katika mfuko wa chakula (tumbo) wakati mwingine husababisha kuvimba kwa tishu (edema) ambazo huingia ndani ya utumbo mdogo, na hivyo huweza kuzuia chakula kupita kwa urahisi kutoka tumboni.

Kizuizi hiki kinaweza kusababisha kuvimba kwa tumbo, kichefuchefu au kutapika baada ya kula, kutojisikia vizuri baada ya kula, kupoteza hamu ya kula na kupungua uzito. Vidonda vya tumbo vilivyotokea mwishoni mwa tumbo ambapo duodeni iliposhikizia, vinaweza kuvimba na kuweka baka. Hali hii inaweza kuufanya mlango wa utumbo mdogo kuwa mwembamba sana, na hivyo inaweza kuzuia chakula kuondoka tumboni na kuingia katika utumbo mdogo. Matokeo yake mtu anaweza kutapika viliomo tumboni.

‘Endoscopic balloon dilation’ inaweza kufanywa. Njia hii hutumia puto kulazimisha kufunguka njia iliyofanywa kuwa nyembamba. Kama tatizo halitaondoka upasuaji unaweza kuwa muhimu.

Saratani
Saratani ya tumbo, ni ugonjwa ambao unaweza kusababishwa na vidonda vya tumbo. Kuna aina mbili za saratani, lakini moja inaonekana kuwa na uhusiano na H. pylori.

Saratani ya tumbo, hapo awali ilifikiriwa kuwa ni kitu kimoja. Hivi leo, wanasayansi wameigawa saratani hii matabaka mawili makuu: saratani iliyo inchi moja juu ya tumbo, mahala tumbo linapokutana na umio, saratani hii inaitwa gastric cardia cancer; na saratani ya eneo lote la tumbo ambayo inaitwa non-cardia gastric cancer. Maambukizo ya H.pylori ndiyo sababu ya awali inayotambuliwa ya saratani ya tumbo.

Vipengele vingine ambavyo huongeza hatari ya kupata saratani ya tumbo ni pamoja na uvimbetumbo (gastritis); umri mkubwa; jinsia ya kiume; mlo wenye chumvi nyingi, vyakula vilivyopata moshi au kuhifadhiwa vibaya, ulaji mdogo wa matunda na mboga za majani; uvutaji wa tumbuku/sigara, upunguji wa damu unaosababisha madhara (pernicious anemia); historia ya upasuaji wa tumbo kwa matatizo ambayo siyo makubwa sana; na uwepo wa saratani za tumbo katika familia.

Katika tafiti za elimu ya magonjwa ya milipuko (epidemiology) zinasema watu walioathirika na H.pylori wako katika hatari kubwa ya kupata adenocarcinoma. Tafiti zinaorodhesha H.pylori kama kisababishi cha saratani (carcinogen). Maambukizi ya H. pylori huchangia saratani inayoaathiri sehemu zote za tumbo isipokuwa urefu wa inchi moja ya juu ya tumbo inapokutana na umio (non-cardial gastric cancer). H. pylori inaweza kuwa ‘carcinogen’ kwenye tumbo kama ilivyo uvutaji wa sigara kwenye mapafu.

Saratani ya tumbo ni aina ya saratani ya pili kubwa duniani. Hatari ya ugonjwa hutegemea ni kwa kiwango gani madhara ya utando telezi (mucus membrane) yamekuwepo kabla ya H. pylori. Madhara yanaweza kupimwa wakati wa kufanya endoscope. Maambukizi ya H. pylori husaidia viashiria vya saratani vinavyoitwa atrophic gastritis. Mchako huonekana kuanza wakati wa utotoni.

Saratani huweza kujitokeza kupitia hatua kadhaa.

Tumbo huwa na uvimbe sugu na hupoteza vidoa vya tezi ambavyo hutema protini na asidi. Asidi hukinga dhidi ya visababisha kansa (carcinogens) vitu ambavyo huleta mabadiliko ya kikansa katika seli.
Seli mpya huziba pengo la seli zilizoharibika, lakini hazizalishi asidi ya kutosha kukinga visababishi kansa. Baada ya muda, seli za kansa huanza kutokea na kujizidisha ndani ya tumbo.

Pindi maambukizo ya H. pylori yanapoanza ukubwani, huweka hatari ndogo ya kansa, kwa sababu huchukua miaka mingi viashiria kansa kutokea, na mtu mzima huweza kupoteza maisha kwa sababu zingine.

Watu wenye vidonda vya duodeni vilivyosababishwa na H. pylori huonekana kuwa na hatari ndogo sana ya kansa ingawa wanasayansi hawajui ni kwa nini. Inafikiriwa inaweza kuwa kwamba H. pylori wanaoathiri duodeni ni tofauti na wanaoathiri tumbo. Au kiwango kikubwa cha asidi kinachotokea katika duodeni kinaweza kusaidia kuzuia kusambaa kwa bakteria katika maeneo muhimu ya tumbo.

Tafiti pia zinasema H. pylori anaweza kuchangia kutokea kwa saratani zingine ikiwa ni pamoja na saratani ya kongosho na MALT lymphoma. MALT Lymphoma kwa kawaida huanza katika maeneo ya mwili mahala ambapo kuna uvimbe wa muda mrefu, kutokana na kuingia wadudu au hali ya kinga inayoathiri eneo hilo. MALT Lymphoma ni kansa ya B- Cells. Kwa kawaida huwaathiri watu wenye umri mkubwa ambao wako katika miaka 60.

Vidonda vya tumbo kwa mama mjazito

Ujauzito ni habari njema na furaha tele. Lakini, hata hivyo, ujauzito ni muda ambao matatizo mengi yanaweza kutokeza kwa mama mjamzito. Mama mjamzito pia anaweza kukubaliwa na vidonda vya tumbo, hapa katika sura hii ni muhimu pia tugusie vidonda vya tumbo kwa wajawazito.

Baadhi ya wanawake ambao ni wajawazito wanaweza kupata vidonda vya tumbo kabla ya ujauzito au baada ya ujauzito. Dalili za mara kwa mara za H. Pylori, na matatizo ya viashiria vya vidonda vya tumbo huonekana kupungua kwa wanawake wengi wajawazito labda kama dalili za vidonda vya tumbo ni kali sana. Madaktari wengi huepuka kutumia njia ya endoscope kuchunguza dalili na kutambua chanzo kwa wajawazito.

Wanawake ambao wana historia ya vidonda vya tumbo ambao wamekuwa wajawazito wanaweza kuendelea na matibabu na dawa wakati wa ujauzito, kama ni muhimu sana kufanya hivyo; baadhi ya madawa ya hospitali ni salama kwa mama mjamzito, lakini mengine si hakika kama ni salama.

Tunatumbua kwamba dawa huweza kutuliza na kuponya magonjwa, lakini pia huweza kuleta madhara makubwa hata kifo kama yatatumiwa vibaya. Kwa mama mjamzito, madhara yatokanayo na matumizi mabaya ya dawa yanaweza kusababisha mtoto kuzaliwa kilema, mtoto kufia tumboni na kifo kwa mama.

Dalilli za kiungulia na dalili zingine za acid reflux huonekana kuongezeka na wanawake wengi wanaweza kutafuta matibabu ya dawa kwa ajili ya dalili hizi ukizingatia antacids pekee haziwezi kusaidia kupunguza tatizo.

Hata hivyo, wataalamu wengi wanaamini kwamba antacids zinapaswa kuepukwa wakati wa majuma 10 ya ujauzito.

Licha ya kwamba, dalili za vidonda vya tumbo hutoweka wakati wa ujauzito kwa wanawake wengi, baadhi ya wanawake hulalamika maumivu ni makali. Hii kwa kawaida hutokea kwa wanawake ambao maumivu ya vidonda vya tumbo yalikuwa makali walipokuwa siyo wajawazito. Katika hali hizi, baadhi ya dawa asilia ni bora zaidi kutumia kwa ajili kuzuia asidi kuingia tumboni hadi mama mjamzito atakapojifungua, hivyo anaweza kuendelea na dawa ambazo hazina madhara kama ni muhimu kufanya hivyo.

Asidi ya tumbo haisababishi vidonda vya tumbo tu peke yake, bali pia husababisha dalili za vidonda vya tumbo – kuchoma, kichefuchefu, kutapika n.k. kwa kufahamu hivyo, mama mjazito anaweza kuchagua kula vyakula vinavyozuia asidi kuingia tumboni hadi wakati wa kujifungua.

Hakuna mwongozo maalumu juu ya vyakula vinavyozidisha vidonda na vyakula au vinavyosaidia uponyaji. Hii ni kwa sababu akina mama hupata matokeo tofauti tofauti katika vyakula. Kuna vyakula ambavyo baadhi ya akina mama huhisi kichefuchefu na wengine hapana.

Hata hivyo vyakula vinavyodhaniwa kwa sehemu kubwa vinaweza kusababisha kiungulia vinapaswa kuepukwa. Vyakula hivi ni pamoja na vyakula vyenye mafuta mengi, caffeine. Vyakula vya asidi kama nyanya, matunda ya strisi vinaweza pia kuongeza uzalishaji wa asidi ambayo matokeo yake ni kiungulia. Pia, vitu kama sigara, pombe lazima viepukwe haraka sana.

Kwa kuwa vidonda vya tumbo huonekana kuzalisha dalili chache sana pindi tumbo linapokuwa halina kitu, itakuwa bora zaidi kula mlo mdogo mdogo ili chakula kiendelee kukaa tumboni. Pia epuka kula sana kupita kiasi kwa sababu huchochea uzalishaji wa asidi nyingi. Pia, chakula kinapokuwa kingi tumboni hulifanya tumbo kujitandaza sana, na hivyo kuchokoza vidonda.

Mama mjamzito aepuke maziwa. Tunaweza kuwa tunasikia maziwa hutuliza na kufunika vidonda vya tumbo visichomwe na asidi, hilo ni kweli. Lakini, kwa hakika kama maziwa yatakuwa mengi yanaweza kusababisha uzalishaji mwingi wa asidi kwa mujibu wa tafiti za hivi karibuni.

PEPTICA

PEPTICA

Mchanganyiko wa mimea tiba na matunda

Dawa ya uhakika ya vidonda vya tumbo

Inamaliza kabisa vidonda vya tumbo

DOZI

Chupa 5

Haina madhara

Anatumia mjamzito na mgonjwa wa kisukari

Wasiliana nasi popote ulipo

SIMU: +255 766 431 675 /+255 656 620 725
EMAIL: [email protected]

Vidonda vya tumbo katika Ramadhan

“Mbali na milo mitatu mikuu tuliyoizoea, kila dakika tunatupia kitu ndani ya matumbo yetu, hutuuachii hata kidogo mfumo wa usagaji kupata pumziko.”

Ramadhani ni mwezi wa tisa wa kalenda ya mwandamo, wakati ambao ni wajibu wa Waislamu wote watu wazima wenye afya kufunga saumu wakati wa mchana. Kwa mujibu wa Shariah ya Kiislamu, wale ambao hawawezi kufunga kutokana na ugonjwa au hukosa raha wameondolewa katika ufungaji. Hivyo, kama ufungaji kutaweza kumletea mgonjwa wa vidonda vya tumbo madhara zaidi na tabu za mbalimbali na kutojisikia raha anaondolewa katika ufungaji.

Hata hivyo, kwa hakika unaweza kushangaa kusikia Mfungo wa Ramadhani ni kipengele cha uponyaji wa vidonda vya tumbo, hii ni kwa mujibu wa tafiti mbalimbali za wataalamu. Kwa nini?

Kwa sababu kwanza Mfungo wa Ramadhani huzuia sigara, pombe na vitu vingine vingi ambavyo ni sababu ya vidonda vya tumbo.

Pili, mfumo wote wa usagaji chakula hupata pumziko zuri wakati wa Mfungo wa Ramadhani, mwezi mmoja katika mwaka mzima. Kwa vipi?

Mbali na milo mitatu mikuu tuliyoizoea, kila dakika tunatupia kitu ndani ya matumbo yetu, hutuachii mfumo huu hata kidogo kupata pumziko.

Kwa uelewa mdogo, tunadhani kwamba kila tunachotupia kinaenda kusagwa pale pale!

Tunatupia vikorokoro hadi tunavuruga kazi za usagaji zilizokuwa tayari zimekamilika. Hali hii hufanya chakula kukaa muda mrefu ndani ya tumbo ambapo huweza kusababisha kutosagika kwa chakula (dyspepsia), uvimbetumbo (gastritis) na ugonjwa wa utendaji mbaya wa matumbo (irritable bowel syndrome – IBS) n.k.

Kinyume chake mfungo wa Ramadhani ni muda ambao mifumo yetu ya usagaji chakula hupata pumziko

Usagaji wa chakula siyo kitendo cha kutafuna na kumeng’enya tu, bali ni mfumo mpana unaohusisha mfumo wa neva (k.m. vagus nerve), pia na tezi zinazotema homoni. Hivyo, vitu hivi vyote hupata pumziko kwa mwezi mmoja katika miezi 12. Mabaki ya lehemu (cholesterol) mbaya yaliyoganda kwenye mishipa ya ateri na mishipa ya vena husafishwa na Saumu. Hivyo, uzito mkubwa unaweza kudhibitiwa kupitia Saumu ambapo Saumu huyeyusha mabaki yote ya mafuta mabaya ambayo yanaweza kuwa ni hatari kwa afya zetu.

Tunapofunga kwa muda wa siku chache, tumbo huwa katika umbile la kuwaida na hisia za njaa polepole hutoweka. Tunaporudi katika mlo, tunakuwa hatuna njaa sana na hatuwezi kula kupindukia.

Jambo lingine la kushangaza ni kwamba, kufunga kunaweza kutumiwa na watu wenye uzito mkubwa na wale wenye uzito mdogo. Inaelezwa katika kitabu Fatness to fitness:

“Tatizo la watu wenye uzito mkubwa na wenye uzito kidogo ni kutowiana kwa mlo wa virutubisho. Watu hawajengi miili kutokana na wingi wa vyakula, bali kutokana na miili inavyosaga chakula na inavyofyonza. Hivyo, kile wanachohitaji watu wanene kupindukia ndicho pia wanachohitaji watu wembamba kupindukia, nacho si kingine ni utendaji mzuri wa mifumo ya usagaji na mifumo ya ufyonzaji.”

Sayansi ya lishe inasema mgonjwa wa vidonda vya tumbo afurahie chakula mdomoni, kwa kufanya hivyo, chakula husagwa kwa wepesi na vizuri. Hii ni moja ya fadhila za Ramadhani na ndivyo pia ilivyokwishaelezwa katika Hadithi, kwamba kuna furaha mbili kwa mfungaji, moja wakati wa kufuturu na nyingine wakati wa kukutana na MOLA wake.

Jinsi vidonda vya tumbo vinavyochunguzwa

“Nilikuwa nikipata maumivu ya tumbo, yalikuwa yakija na kutoweka, nikachukulia hali ya kawaida. Kuna wakati tumbo lilinisumbua kiasi ambacho ikazidi kuwa vigumu kumeza chakula kisha baaaye nilianza kutapika damu.”

Watu wengi wana hadithi kama hii. Kuna mamilioni ya watu duniani wanaume kwa wanawake wanaishi na vidonda vya tumbo. Hata watoto wadogo wanaweza kupata vidonda vya tumbo. Lakini asilimia kubwa ya watu hawapati vipimo. Watu huchukulia tu kwamba wana vidonda vya tumbo.

Kwanza, daktari atachukua historia ya dalili zako na vipengele hatari, ikiwa ni pamoja na muda ambao ni lini ulikuwa na tatizo la kutosagikika chakula na maumivu; jinsi gani maumivu yalivyo; kama hivi karibuni umepoteza uzito; ni dawa gani ulikuwa unatumia; tabia yako juu ya uvutaji na unywaji; na kama kuna mtu yeyote katika familia yenu ana vidonda vya tumbo.

Maelezo ya mgonjwa mara nyingi humfanya daktari aweze kuhisi kuwa mgonjwa ana vidonda vya tumbo au la.

Daktari atatazama tumbo na kifua, pia na rektamu, kuona kama kuna dalili ya kutoka damu. Pia, anaweza kukupima kama una upungufu wa damu (anemia).

Kama hakuna dalili yoyote ya damu na dalili zako ni siyo kali, daktari anaweza kukushauri dawa ambazo hupunguza asidi ya tumbo.

Lakini, kama dalili zako zitakuwa kali licha ya kutumia dawa, vipimo zaidi vitahitajika. Baadhi ya vipimo vitachukuliwa ili ithibitike kwa uhakika kama ni vidonda vya tumbo. Vipimo hivi ni kama vile kipimo cha damu, kipimo cha pumzi, kipimo cha choo (Stool antigen test), Upper GI X-ray, na Endoscopy.

Kipimo cha damu (Blood test)
Kipimo cha damu kinaweza kutambua kama bakteria H. pylori yupo. Hata hivyo, kipimo hiki hakiwezi kutambua kama mgonjwa hapo siku za nyuma alikuwa na vidonda vya tumbo au kaathiriwa kwa sasa.

Pia, kama mtu alikuwa anatumia antibiotics au proton pump inhibitors, kipimo cha damu kinaweza kutoa majibu ambayo siyo sahihi.

Kipimo cha pumzi (Breath test)
Kipimo kingine kinachoweza kupima vidonda vya tumbo ni kipimo cha pumzi kinachojulikana kama ‘Breath test.’ Katika kipimo hiki, atomu ya kaboni mnunurisho (radioactive carbon atom) hutumika kuchunguza H. pylori.

Mgonjwa hunywa kikombe cha maji safi kilicho na radioactive carbon kama sehemu ya kitu (urea) ambayo bakteria H. pylori ataivunja. Saa moja baadaye mgonjwa atapuliza ndani ya mfuko uliozibwa. Kama mgonjwa ameathirika na H. pylori, sampuli ya pumzi itakuwa na radioactive carbon ndani ya carbon dioxide.

Kipimo cha pumzi pia hutumika kutazama ni jinsi gani matibabu yameweza kumuondoa H. pylori. Kipimo hiki cha pumzi ambacho ni mavumbuzi ya hivi karibuni na kina usahihi zaidi kwa aslimia 95.

Kipimo cha choo (Stool antigen test)
Hiki ni kipimo ambacho hutumika kutambua kama H. pylori yumo ndani ya mavi. Kipimo hiki pia hutumika kufahamu ni kwa jinsi gani matibabu yamefanikiwa kuondoa bakteria.

Kipimo cha X-ray (Upper gastrointestinal X-ray)
Kipimo hiki hutazama umio, tumbo na duodeni. Mgonjwa humeza maji ambayo yana bariamu. Bariamu hufunika eneo la mmen’genyo wa chakula na huonekana katika X-ray kukifanya kidonda kuwa rahisi kuonekana. Upper GI X-ray hutumika tu kutambua baadhi ya vidonda.

Endoscopy
Kwa uangalifu sana, daktari ataingiza mrija mwembamba wenye kamera ndogo sana unaoitwa endoscope chini ya koromeo lako kupitia umio hadi kwenye tumbo na duodeni.

CAPTION: Utambuzi wa vidonda vya tumbo kupitia ‘endoscope.’
Daktari anaweza kuona sehemu ya juu ya eneo la mmeng’enyo wa chakula kwenye monitor na kutambua kama kidonda kipo.

Endoscopy hufanywa ikiwa mgonjwa ana dalili, kama vile kupungua uzito, kutapika (hasa kama damu inaonekana katika matapishi), choo cheusi, kupungukiwa damu (anemia) na ugumu wa kumeza chakula.

Endoscopy inaweza kuwa kwa ajili ya kutambua au kutibu. Madhara ya endoscope ni madogo sana.

Matibabu

Vidonda vya tumbo vinaweza kuzuiwa kwa kuepuka vitu ambavyo huvunja kizuizi cha kinga tumboni na kuongeza utemaji wa asidi ya tumbo. Vitu hivi ni pamoja na pombe, uvutaji sigara, aspirin, nonsteroidal anti-inflammatory drugs, na caffeine.

Kuzuia kuingia kwa H. pylori ni jambo la kuepuka vyakula vichafu na maji. Osha mikono yako vizuri kwa sabuni na maji ya uvuguvugu kila mara unapotoka chooni. Chunga madawa, siyo kubugia madawa ovyo ovyo tu na kwa muda mrefu.

Maradhi yanaweza kukingwa kabla ya kutokea. Dhana ya kinga katika Uislamu haihusiki na kudai kujua mambo ya ghaibu (yaani mambo ya siri) yatakayokuja baadaye au yaliyofanyika. Uislamu umezuia kuvuta sigara, hakuna asiyejua kuwa kuvuta sigara ni tatizo kubwa kiafya (tumekwishalieleza jambo hili). Unapoacha kuvuta sigara ni kwamba umejikinga na saratani ya mapafu, maradhi ya moyo, vidonda vya tumbo n.k. Kinga ziko namna tatu:

KINGA YA AWALI: Hii ni njia yenye ufanisi ya kudhibti magonjwa. Kinga hii ni hatua ya kuhakikisha kwamba ugonjwa hautokei kabisa. Ni hatua ya kuepuka kitendo chochote ambacho kinachoweza kudhuru afya yako au kuharibu uhai wako, na ni hatua ambayo hupupia kufanya kitendo chochote chenye kuleta afya nzuri kama kufanya mazoezi, kupumzika, kula mlo mzuri wenye viinilishe, kufanya ibada na kuleta dhikri, ndoa na na familia yenye furaha na amani.

KINGA YA PILI: Hii ni hatua ya kuzuia athari ya ugonjwa mara unapotokea. Huzuia dalili ya ugonjwa mara tu inapoanza kutokea. Baadhi ya watu hupuuza dalili na hivyo kusababisha tatizo kubwa kujitokeza.

KINGA YA TATU: Hii ni hatua ya kuzuia ugonjwa ambao tayari umedhihirika waziwazi. Haya ni matibabu maalumu.

Yafuatayo ni mambo yanayopaswa kuzingatiwa ili kujikinga na vidonda vya tumbo:

Kula polepole, usile harakaharaka.
Usile huku unaangalia TV. Shughulika na kula tu.
Usiweke chakula kingi mdomoni kwa mara moja. Weka chakula kidogo mdomoni na kitafune vizuri kabla ya kumeza.
Kifurahie chakula mdomoni, hii itaongeza umeng’enywaji mzuri wa chakula (tumeshaona hili hili katika ufungaji wa Saumu.
Kula pale unaposikia njaa.
Kula kidogo kidogo na mara kwa mara, hii hupunguza kujijenga kwa asidi kati ya mlo na mlo
Usifanye kazi nzito baada ya kula.
Punguza mawazo na ishi maisha ya furaha.
Usivute sigara.
Usinywe pombe.
Usitumie madawa (NSAIDs) kama vile aspirin kwa muda mrefu.
Chunga matumizi yako ya kahawa.
Osha mikono yako kwa maji ya uvuguvugu baada ya kutoka msalani.

Matibabu ya dawa za hospitali

Dawa za viua vijasumu (antibiotics)
Katika hatua kali ya ugonjwa, dawa za kemikali ni muhimu. Hata hivyo, mgonjwa anapaswa kupunguza matumizi ya dawa za kemikali, na ategemee zaidi matibabu asilia. Hii ni kwa sababu dawa nyingi za kemikali haziwezi kutibu kwenye chanzo cha mzizi wa tatizo, na mbaya zaidi, huweza kuleta madhara mengi (side effects).

Madhara makubwa ya karibu antibiotics zote ni matatizo ya tumbo kama vile mkakamao wa misuli, kichefu chefu, kutapika na kuharisha. Matatizo ya mzio (allergy) yanaweza pia kutokana na ‘antibiotics.’ Lakini hizi ni dawa ambazo hasa hutokana na ‘penicillin’ au ‘sulfa.’ ‘Antibiotics’ huzidisha mara mbili hatari ya maambukizi ya fangasi za ukeni.

Baadhi ya dawa za vidonda vya tumbo kama zitatumiwa muda mrefu zinaweza kusababisha viashiria vya kansa ya tumbo. Dawa zinazotumika kwa ajili ya kutibu vidonda vya tumbo, zinatolewa na daktari baada ya kuijua vizuri hali ya mgonjwa. Dawa hizi ziko katika mafungu yafuatayo:

Dawa ambazo hukinga (counteract) asidi inayotolewa tumboni.
Asidi ambazo huzuia (inhibit) utoaji wa asidi.
Dawa ambazo huchelewesha chakula kutoka tumboni.
Dawa ambazo husaidia mchakato wa uponyoji.
Dawa ambazo husaidia kinga ya ute telezi.
Dawa zinazopunguza wasiwasi na msongo. Dawa hizi hupewa mgonjwa kama anaonyesha kiwango kikubwa cha msongo na wasiwasi.

Vizima asidi (antacids)
Vizima asidi vingi vinapatikana bila ya kuandikiwa na daktari; na ndizo dawa za kwanza zilizoshauriwa kupunguza kiungulia na kutosagika kwa chakula (dyspepsia). Vizima asidi haviwezi kuzuia wala kuponya vidonda vya tumbo, isipokuwa vinaweza kuzuia asidi ya tumbo na kupunguza maumivu, lakini vinaweza kusababisha magonjwa mengine.
Kwa mfano, sodium bicarbonate, kiambato cha awali cha kizima asidi, kina kiwango kikubwa cha sodium, ambacho hukuza ugonjwa wa figo au shinikizo la damu la kupanda (or high blood pressure). ***Bikaboneti: Bikaboneti (bicarbonate ) ni kitu kinachopunguza asidi.

Hivyo, vizima asidi (antacids) huzimua asidi ya tumbo kwa michanganyiko mbalimbali kwa misombo (compounds) mitatu mikuu: magnesium, calcium, au aluminium. Zinaweza kulinda tumbo kwa kuongeza bikaboneti na utemaji wa utelezi.

Inaaminika kwamba vizima asidi vya maji vinafanya kazi haraka sana na vina nguvu zaidi kuliko vidonge, ingawa baadhi ya shuhuda za kisayansi zinasema zote zinafanya kazi sawa sawa. Madhara ya vizima asidi ni mengi sana, ni pamoja na kuharisha, kufunga choo, na baadhi kama zitaumiwa kwa muda mrefu hudhuru figo, zingine zinaweza kuongeza vijiwe katika figo, na matatizo mengine chungu nzima yanaweza kujitokeza.

Upasuaji
Zamani katika miaka ya nyuma, upasuaji ndiyo uliokuwa unatumika sana kutibu vidonda vya duodeni. Hii ilikuwa kabla ya kutambuliwa kwamba H. pylori ndiye aliyekuwa sababu ya vidonda vya duodeni, na kabla ya kuwepo dawa za kitaalamu zaidi za kupunguza aside. Upasuaji kwa sasa huhitajika tu kama kama damu zitatoka nyingi na vipengele vingine vya hatari (tumekiwshavieleza).

Hivyo, watu ambao imekuwa ngumu kwao kutibiwa kwa dawa au ambao wamezalisha matatizo makubwa wanaweza kuhitaji kufanyiwa upasuaji, kwa wakati huu upasuaji unaofanywa ni pamojna:

Vagotomy: Njia hii inahusisha ukataji wa sehemu za neva za vagus (neva ambayo hupitisha taarifa kutoka katika ubongo hadi kwenye tumbo). Upasuaji huu hufanywa ili kuingilia na kukata taarifa zinazotumwa, kwa hali ambayo hupunguza utemaji wa asidi.

Antrectomy: Hii ni oparesheni ya kuondoa sehemu ya chini ya tumbo (antrum), ambayo huzalisha homoni inayochochea tumbo kutema maji ya usagaji chakula. Wakati mwingine, daktari anaweza pia kuondoa sehemu ya jirani ya tumbo ambayo hutema pepsini na asidi. Vagotomy mara nyingi hufanywa pamoja na antrectomy.

Pyloroplasty: Upasuaji huu unaweza kufanywa na vagotomy, ambapo vifunguaji ndani ya duodeni na utumbo mdogo (pylorus) hupanuliwa, na kuwezeshwa viliomo kupita kwa uhuru kutoka tumboni.
Laparoscopic: Ni njia ya mrija mwembamba mrefu uliofungwa lenzi ya kamera ambayo huruhusu daktari kupima viungo ndani ya uvungu wa fumbatio kuona dosari na kufanya oparesheni kupitia chale ndogo ndogo.

Karibu watu 300,000 kote duniani hufanyiwa upasuaji kutokana na madhara yaletwayo na vidonda vya tumbo ambayo huzalisha magonjwa mengine.

Ushauri sahihi wa chakula

Kipengele kikubwa katika matibabu ni kula mlo sahihi na tabia nzuri katika namna ya kula vyakula hivyo kama ambavyo tumeshaeleza.

Vyakula vya nyuzinyuzi: Ni muhimu sana kula mlo wenye nyuzinyuzi.

Vyakula vya mafuta kidogo: Ni muhimu pia kula mlo wenye mafuta kidogo sana.

Vitamini K: Upungufu wa vitamini K pia umehusiana na kupatikana kwa vidonda vya tumbo. Vitamini K huzuia kutoka damu huweka mazingira mazuri ya kupona. Miili yetu hutengeneza vitamini hii ya kutosha, lakini watu ambao hawana vitamini hii huelekea kupata vidonda. Vitamini K hupatikana katika nyanya, jibini (chizi), viini vya yai, ini na katika mboga nyingi za majani zenye rangi ya kijani.

Vitamini B6, C na A: Tafiti zinaonyesha kwamba vitamin C, vitamin E na vitamin B6 ziko chini sana kwa watu wenye vidonda vya tumbo.

Vitamini A: Vitamini A ni muhimu sana kwa uponyaji wa ute telezi.

Zinki: Zinki huongeza kasi ya uponyaji wa vidonda vya tumbo.

Kula mlo kidogo kidogo: Unapokula mlo kidogo kidogo unaepusha kuzalisha asidi nyingi ya mmeng’enyo wa chakula, lakini kula mara kwa mara kuzuia asidi hii kushambulia kunyanzi za tumbo.

Juisi ya kabichi: Juisi ya kabichi ina msaada katika kutibu vidonda vya tumbo. Andaa juisi ya kabichi (kabeji) na tumia robo kikombe kila siku. Kunywa mara tu baada ya kuiandaa.

Epuka maziwa: Ingawa maziwa hutuliza tumbo na huzimua asidi ya tumbo, lakini pia husisimua uzalishaji wa asidi zaidi, ambayo baadaye itachoma eneo la kidonda.

Epuka vitu vinavyoshawishi uzalishi mwingi asidi: Epuka kahawa, pombe, juisi za sitriki (citrus juices), vyakula vya moto na vyakula vya kusisimua. Vitu hivi huchoma tumbo na hushawishi uzalishaji wa asidi ya tumbo. Watu wenye vidonda vya tumbo ni vizuri zaidi kwao kuepuka vyakula vyote vya kukaangwa; pia bizari, pilipili, haradali; matunda mabichi; maharage; figili; tango, vyakula vya moto sana au vya baridi sana; vyakula vya ‘tomato sauce’ (vina asidi nyingi iliomo ndani yake); vinywaji vyenye gesi, vyakula vya mafuta, chai nzito (strong tea) au kahawa. Vinywaji hivi vinaweza kuongeza asidi ambayo tumbo lako inayozalisha.

Siyo rahisi kuepuka vyakula vyote hivyo. Unaweza kuangalia ni chakula gani zaidi kinachokudhuru, na unaweza kukiepuka. Kwa ujumla, vyakula vinavyotakiwa kuliwa na mgonjwa wa vidonda vya tumbo ni vile ambavyo havileti kiungulia, havileti ugumu wa mmeng’enyo wa chakula, havichomi kunyazi za tumbo.

Vidonda vya tumbo vina kawaida ya kurudi hata kama vimetibiwa kwa ukamilifu. Ni bora kujizuia kula vyakula ambavyo tumevieleza. Na uangalifu mkubwa katika matumizi ya dawa ‘NSAIDs’ na aspirin.

Mayai: Mayai ya kuku wa kienyeji ndiyo mayai bora na siyo haya mayai wa kuku wa kisasa.
Juisi za sitrik: Asidi itokanayo na matunda ya jamii ya michungwa, milimau, mabalungi.

Dawa na Matibabu Sahihi ya Vidonda vya tumbo kutoka ZEPHANIA LIFE HERBAL CLINIC

Tunatambua kwamba tuko katika zama ambazo elimu na maarifa yanazidi kupanuka kila kukicha. Elimu hiyo, na maarifa hayo hasa inapokuwa inahusisha mwili wa binadamu ambao ni moja ya amana kubwa aliyopewa binadamu, maadili, sheria na kanuni lazima zitawale.

Vidonda vya tumbo kwa ujumla ni (benign) vidonda ambavyo vinaweza visiwe na madhara kama vitatibiwa vizuri lakini kama vitaachwa bila kutibiwa polepole vinaweza kuwa vidonda vinavyoweza kuleta kifo (malignant).

Matibabu asilia yana msaada mkubwa sana kwa magonjwa mengi. Kuna mamia kwa maelfu ya magonjwa ambayo hutibiwa kwa matibabu asilia. Matumzi ya dawa asilia yamekuwepo tangu na tangu kabla ya historia kuandikwa. Kabla ya dawa za kemikali, matibabu haya yalikuwa ndiyo yakitibu maradhi ya binadamu.

Hadi leo matibabu ya dawa asilia bado yanawavutia watu wengi sana; na zaidi kutokana na dawa za kemikali kuleta side effects nyingi.

Matibabu asilia ni salama zaidi na hayasababishi magonjwa mengine. Mengi ya matibabu haya yametumiwa kwa maelfu ya miaka iliyopita. Moja ya faida zake kubwa ni kwamba huweza kutibu maradhi mengi kwa wakati mmoja. Kwa mujibu wa shirika la afya duniani, kwa sasa H. pylori anaweza kuuwawa kwa matibabu asilia ya mimea tiba.
Licha ya kwamba, matibabu ya vidonda vya tumbo ya kiasilia yapo mazuri sana, lakini unatakiwa kuwa mwangalifu sana kuchagua matibabu mazuri yatakayokuponyesha kabisa. Wapo watu ambao hudai wana dawa za vidonda vya tumbo, lakini dawa hizo huleta nafuu kidogo au hazileti nafuu kabisa.

Dawa yetu iitwayo PEPTICA ni dawa ya asili inayotibu vidonda tumbo vya aina zote kiasilia kwa muda wa wiki 3-4 na kupona kabisa. Haina madhara yoyote kwa mtumiaji. PEPTICA huweka sawa utando telezi na huchochea utendaji wa kinga ambayo huzuia kutengenezeka kwa vidonda vya tumbo. Huongeza seli zinazozalisha ute, na huufanya ute uliozalishwa kuwa bora zaidi, na huongeza usambazaji wa damu kwenye kunyanzi za utumbo mdogo. Ni dawa bora kwa vidonda vya tumbo.

DAWA YA ASILI

TIBA SAHIHI YA UHAKIKA KUTOKA
ZEPHANIA LIFE HERBAL CLINIC

PEPTICA ni dawa bora kabisa ya vidonda vya tumbo. Inatibu na kumaliza kabisa shida ya vidonda vya tumbo.

Inaondoa gesi tumboni
Inatibu shida ya tumbo kuunguruma
Inamaliza kabisa shida ya kufunga choo
Inatibu tatizo la kiungulia na kichefuchefu
Inamliza kabisa maumivu ya tumbo
Inatibu kutapika na kujisaidia damu
Imesheheni madini, vitamini na virutibisho vyenye nguvu kubwa sana ya kupambana na vidonda vya tumbo.

USIENDELEE KUTESEKA NA VIDONDA VYA TUMBO

Wasiliana Nasi kwa

Ushauri Na Matibabu

MOBILE:
+255766431675 / +255656620725

WHATSAPP:
+255766431675

EMAIL:
[email protected]

Je, PEPTICA inafaa kwa wagonjwa wa kisukari?

Baadhi ya dawa zinazotumiwa kutibu vidonda vya tumbo zinaweza kuwa na athari mbaya kwa viwango vya sukari ndani ya damu, na kwa hivyo, zinaweza kusababisha shida za kiafya kwa watu walio na ugonjwa wa kisukari ambao wanatumia dawa za ugonjwa wa kisukari. Dawa zetu hazina shida yoyote kwa mgonjwa wa kisukari.

SOMA ZAIDI MAKALA ZIFUATAZO>>

>>Madhara ya kujichua.
>>Makosa wanayofanya wanaume katika kutibu upungufu wa nguvu za kiume.
>>Dawa sahihi ya ugonjwa wa kisukari (Imepimwa na Mkemia Mkuu wa Serikali).
>>Njia nzuri za kutibu upungufu wa nguvu za kiume.
>>Faida za kitunguu saumu mwilini.
>>Maajabu ya tikiti maji - Ni zaidi ya Viagra!
>>Jinsi ngiri inavyoathiri nguvu za kiume.
>>Tambua jinsi nguvu za kiume zinavyotibiwa kitaalamu.
>>Matibabu sahihi ya nguvu za kiume.
>>Madhara ya kitambi kwa nguvu za kiume.
>>HJN: Dawa inayotibu na kumaliza kabisa tatizo la kupungua nguvu za kiume.
>>Faida 10 za kitunguu saumu mwilini.
>>Bawesi - Dawa sahihi ya bawasiri

KLINIKI MAALUMU YA MAGONJWA SUGU

+255 766 431 675 / +255 656 620 725

DAWA NA MATIBABU SAHIHI YA VIDONDA VYA TUMBO

UTANGULIZI

Peptica

Mfumo wa usagaji chakula

Ugonjwa wa vidonda vya tumbo

Jinsi vidonda vya tumbo vinavyotokea

PEPTICA

Dawa ya uhakika inayotibu na kuponyesha

vidonda vya tumboDozi chupa 5+255 766 431 675/+255 656 620 725WHATSAPP:+255 766 431 675

Sababu za kupata vidonda vya tumbo

Usiendelee Kuteseka Na Vidonda Vya Tumbo

Dalili za vidonda vya tumbo

ZEPHANIA LIFE HERBAL CLINIC

email

phone

address

Magonjwa mapya yanayozalishwa na vidonda vya tumbo na dalili za hatari

Vidonda vya tumbo kwa mama mjazito

PEPTICA

﻿PEPTICA

Dawa ya uhakika ya vidonda vya tumbo

DOZI

Haina madhara

Wasiliana nasi popote ulipo

Vidonda vya tumbo katika Ramadhan

Jinsi vidonda vya tumbo vinavyochunguzwa

Matibabu

Matibabu ya dawa za hospitali

Ushauri sahihi wa chakula

Dawa na Matibabu Sahihi ya Vidonda vya tumbo kutoka ZEPHANIA LIFE HERBAL CLINIC

DAWA YA ASILITIBA SAHIHI YA UHAKIKA KUTOKAZEPHANIA LIFE HERBAL CLINIC

PEPTICA ni dawa bora kabisa ya vidonda vya tumbo. Inatibu na kumaliza kabisa shida ya vidonda vya tumbo.

USIENDELEE KUTESEKA NA VIDONDA VYA TUMBO

Wasiliana Nasi kwa

Ushauri Na Matibabu

MOBILE:+255766431675 / +255656620725WHATSAPP:+255766431675EMAIL:[email protected]

Je, PEPTICA inafaa kwa wagonjwa wa kisukari?

SOMA ZAIDI MAKALA ZIFUATAZO>>

Zephania Life Herbal Clinic

Hours

Telephone

Email

vidonda vya tumbo

Dozi chupa 5

+255 766 431 675/+255 656 620 725

WHATSAPP:

+255 766 431 675

PEPTICA

DAWA YA ASILI

TIBA SAHIHI YA UHAKIKA KUTOKA
ZEPHANIA LIFE HERBAL CLINIC

MOBILE:
+255766431675 / +255656620725

WHATSAPP:
+255766431675

EMAIL:
[email protected]